ارزيابي تحمل به خشكي در ژنوتيپ هاي گندم دوروم با استفاده از شاخص هاي تحمل به خشكي

خشكي يكي از مهم ترين عوامل محدود كننده رشد و توليد گياهان زراعي در اكثر نقاط جهان و ايران شناخته مي شود و به‌عنوان يك تنش چند بعدي گياهان را در سطوح مختلف تحت تأثير قرار مي دهد. به‌منظور بررسي تحمل به خشكي 10 ژنوتيپ گندم دوروم، آزمايشي ‌در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در شرايط تنش و بدون تنش با 3 تكرار در مزرعه تحقيقاتي شهرستان كوهدشت انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان‌دهنده واكنش متفاوت ژنوتيپ هاي مورد مطالعه براي عملكرد دانه و امكان انتخاب ژنوتيپ‌ها بر اساس هر كدام از صفات بود. مقايسه مقادير عددي و رتبه هر ژنوتيپ بر اساس شاخص هاي تحمل به خشكي نشان داد كه براساس شاخص‌هاي تحمل به خشكي مبتني بر عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي 1 (Omrab3)، 2 (Hana) و 3 (Aria(stork)) به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي متحمل به خشكي و ساير ژنوتيپ ها به‌عنوان ژنوتيپ هاي حساس شناسايي گرديدند.نتايج ضرايب همبستگي بين شاخص ها نشان داد كه شاخص هاي MP، GMP، HAM، STI، داراي همبستگي مثبت و معني داري در سطح احتمال 1% با عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش بودند در ضمن بين شاخص هاي مذكور همبستگي مثبت و معني داري نيز وجود داشت پس مي توان اين گونه بيان كرد كه شاخص هاي مذكور، بهترين شاخص ها براي شناسايي ژنوتيپ هاي برتر مي باشند. نتايج تجزيه به مؤلفه هاي اصلي نشان داد كه، دو مؤلفه اول حدود 99 درصد از تغييرات داده ها را توجيه نمودند. بر اساس نمودار باي پلات به روش گابريل ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در دو ناحيه پتانسيل عملكرد بالا و ناحيه پتانسيل عملكرد پايين قرار گرفتند به‌طوري‌كه ژنوتيپ هاي 1 (Omrab3)، 2 (Hana) و 3 (Aria(stork)) با قرارگيري در مجاورت بردارهاي تحمل به تنش خشكي به‌عنوانژنوتيپ هاي برتر شناسايي شدند. تجزيه خوشه اي بر اساس شاخص هاي برتر، ژنوتيپ هاي مورد مطالعه را در سه گروه كلي تفكيك كرد كه اين نتايج با نتايج حاصل از ترسيم باي پلات گابريل مطابقت كامل نشان داد.