بررسي تنوع ژنتيكي برخي از ژنوتيپ هاي توتون شرقي و تنباكو تحت تنش گل جاليز با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

در تحقيقي تنوع ژنتيكي برخي از ژنوتيپ هاي توتون شرقي و تنباكو تحت شرايط نرمال (بدون تنش گل جاليز) و تنش گل جاليز طي سال هاي زراعي 87-1386 و 88-1387 در مركز تحقيقات توتون اروميه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار بررسي شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين ژنوتيپ ها از لحاظ كليه صفات مورد بررسي اختلاف آماري معني دار وجود دارد كه اين امر حاكي از تنوع ژنتيكي بالا بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي مي باشد؛ بنابراين به طور بالقوه مي توانند در برنامه هاي اصلاح توتون براي مقاومت به گل جاليز مورد استفاده قرار گيرند. براساس نتايج برآورد ضريب تغييرات ژنوتيپي، تنوع بالايي در بين صفات مورد مطالعه بخصوص از لحاظ صفات وزن تر و خشك برگ در شرايط نرمال و تنش گل جاليز مشاهده شد. بيشترين مقدار وراثت پذيري، در هر دو شرايط نرمال و تنش گل جاليز در صفات تاريخ گلدهي، ارتفاع بوته و تعداد برگ مشاهده شد. بيشترين مقدار پيشرفت ژنتيكي براي صفات شاخص سطح برگ، وزن تر اندام هوايي گياه، ارتفاع بوته و وزن تر برگ مشاهده شد. براساس نتايج ضرايب همبستگي ژنتيكي صفات، در هر دو شرايط نرمال و تنش گل جاليز همبستگي مثبت و معني داري بين وزن خشك برگ با كليه صفات مشاهده شد. با انجام تجزيه خوشه اي، تحت شرايط نرمال و تنش گل جاليز ژنوتيپ هاي مورد بررسي در چهار گروه قرار گرفتند. در شرايط تنش گل جاليز، جدول رتبه بندي خوشه ها از نظر ميانگين صفات نشان داد كه گروه هاي دوم و چهارم حاوي ژنوتيپ هايي هستند كه براساس ميانگين صفات نسبت به تنش گل جاليز به ترتيب مقاوم و حساس مي باشند. لذا مي توان با انتخاب والدين مناسب از اين گروه ها و تلاقي آنها، جهت توليد جمعيت هاي در حال تفرق در برنامه هاي به نژادي براي مقاومت به گل جاليز و ايجاد تغييرات مطلوب در وزن خشك برگ ژنوتيپ هاي مورد بررسي اقدام نمود. نتايج حاصل از تجزيه خوشه اي توسط تجزيه تابع تشخيص مورد تاييد قرار گرفت. از طرفي با انجام تجزيه به مولفه هاي اصلي در هر دو شرايط مورد بررسي، دو مولفه شناسايي شد كه 75 و 73 درصد از واريانس كل صفات را به ترتيب در شرايط نرمال و تنش گل جاليز توجيه مي نمودند. با توجه به نتايج تجزيه خوشه اي در شرايط تنش گل جاليز، از ژنوتيپ هاي قرار گرفته در گروه دوم مي توان براي كشت در مناطق آلوده به گل جاليز استفاده نمود.