مطالعه تنوع ژنتيكي برخي ارقام جو (Hordeum vulgare L.) با استفاده از نشانگر ريزماهواره و صفات فيزيولوژيك رنگيزه‌ هاي گياهي وپرولين تحت تنش سرماي ديررس بهاره

گياهان اغلب در معرض طيف وسيعي از تنش هاي غيرزيستي قرار مي گيرند كه اين تنش ها اثرات نامطلوبي بر بقاء، رشد، كميت و كيفيت محصولات كشاورزي دارند. سرما يكي از اين تنش ها است كه نوع سرماي ديررس بهاره آن، مي تواند كشت غلات را در طول دوره زايشي با خسارت بزرگي مواجه سازد. هدف از اين پژوهش، بررسي اثر تنش سرماي بهاره روي صفات فيزيولوژيك مرتبط با تحمل به تنش، شامل اسيدآمينه پرولين و رنگيزه هاي گياهي (كلروفيل a، كلروفيل b، كلروفيل كل و كارتنوئيد) در مرحله زايشي بود. بدين منظور آزمايشي در شرايط كنترل شده (گلخانه) با مدل تجزيه مركب بر پايه طرح كاملاً تصادفي كه شامل چهار محيط (سطوح دمايي شاهد C °8+، C °2+، C °0 و C °2)، 20 رقم جو زراعي در سه تكرار، در دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در سال 96-95 انجام شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه سطوح تنش سرما، رقم و اثر متقابل رقم در سرما براي تمامي صفات در سطح احتمال 1% معني دار بود. . ارقام متحمل به سرما، ميزان پرولين (رقم جلگه)، رنگيزه هاي گياهي(يوسف و نيك) بالاتري را در سطوح مختلف تنش سرما داشتند. جهت تعيين روابط ژنتيكي بين ارقام تجزيه خوشه اي به روش Ward با استفاده از ضريب مربع فاصله اقليدسي انجام و ارقام مورد بررسي در سطوح شاهد و تنش شديد (C °2) هر كدام به پنج گروه تقسيم شدند كه ارقام متحمل در يك گروه قرار گرفتند. براي بررسي تنوع ژنتيكي در بخش مولكولي از 12 جفت آغازگر چندشكل ريزماهواره استفاده شد. ميانگين محتواي اطلاعات چندشكلي برابر 0.38 برآورد شد. ارقام با ضريب تشابه دايس و روش تجزيه خوشه اي با مدل UPGMA گروه بندي شدند و 20 رقم جو زراعي در چهار گروه قرار گرفتند. نتايج تجزيه ارتباطي با استفاده از تجزيه رگرسيون گام به گام، حاكي از ارتباط بالاي (بالاترين ضريب تبيين)، نشانگر Bmag0337(0.43=R^2) با صفت پرولين، نشانگر Bmac0518(0.29=R^2) با صفات كلروفيل a و كلروفيل كل، نشانگر EBmac0602 (0.15=R2) با صفت كلروفيل b، و نشانگر Bmag0375 (0.44=R^2) با صفت كارتنوئيد بود.