مطالعات سلول درماني از ديدگاه اخلاق در پژوهش

قدمه: سلول‌هاي بنيادي سلول‌هاي تمايز نيافته‌اي هستند كه مي‌توانند به يك نوع يا انواع بيشتري از سلول‌هاي تمايز يافته و خاص تبديل شوند. برخي از درمان‌هايي كه با كمك سلول‌هاي بنيادي صورت مي‌گيرند سال‌ها است كه به عنوان روش درماني استاندارد پذيرفته شده‌اند و اميدهايي براي گسترش اين روش براي درمان ساير بيماري‌ها وجود دارد. از نگراني‌هاي عمده‌اي كه در ارتباط با انجام پژوهش‌هاي سلول درماني وجود دارد، ايمني استفاده از اين سلول‌ها است. در اين راستا سلول‌هاي مزانشيمال فيبروبلاست، كراتينوسيت، ملانوسيت و ميوبلاست‌هاي اسكلتي از نظر ايمني اين سلول‌ها براي انجام مطالعات كارآزمايي باليني، مورد بررسي قرار گرفتند. روش‌ها: ابتدا يك جستجوي نظام‌مند در پايگاه‌هاي الكترونيك معتبر با هدف يافتن تمامي مقالات مرتبط با ايمني سلول‌هاي مورد نظر به عمل آمد. سپس نتايج حاصله به كمك روش دلفي مورد بررسي و تأييد صاحب‌نظران قرار گرفت و در نهايت، پيش‌نويس نهايي توسط اعضاي كميته‌ي اخلاق در پژوهش‌هاي علوم پزشكي دانشگاه، مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: 62 مقاله در مورد 4 نوع سلول مذكور مورد بررسي و مطالعه قرار گرفت. نتيجه‌گيري: با توجه به عدم گزارش عوارض جدي و به خصوص شواهدي از رشد بي‌رويه و خارج از كنترل سلول‌هاي فيبروبلاست، كراتينوسيت و ملانوسيت در بدن، ارائه تأييديه‌‌ي اخلاقي به استفاده از اين سلول‌ها در پژوهش‌هاي انساني (صرف نظر از فرايند تهيه‌ي سلول‌ها و با رعايت كليه‌ي جوانب و كدهاي اخلاقي) امكان‌پذير است ولي باتوجه به عوارض جدي گزارش شده از پيوند سلول‌هاي ميوبلاست اسكلتي، ارائه‌ي تأييديه‌ي اخلاقي به استفاده از اين سلول‌ها در پژوهش‌هاي انساني در شرايط حاضر نياز به ارائه‌ي ضرورت اجراي بسيار محكم و روش اجراي بسيار دقيق (شامل معيارهاي ورود به مطالعه، روش‌هاي پيگيري بيماران، روش‌هاي درماني پروفيلاكتيك) از سوي پژوهش‌گر دارد و بررسي نهايي و صدور تأييديه بايد توسط كميته‌ي منطقه‌اي اخلاق دانشگاه صورت گيرد و تكرار پژوهش‌هاي قبلي كه منجر به ايجاد آريتمي و صدمه‌ي بافتي شده است توصيه نمي‌شود و غير اخلاقي است.