اثر تزريق پاپاورين داخل فضاي ساب‌آراكنوييد بر مرگ و مير و ناخوشي در بيماران دچار خون‌ريزي خود به خودي ساب‌آراكنوييد همراه با وازواسپاسم مغزي

مقدمه: وازواسپاسم مغزي به عنوان يكي از اصلي‌ترين علل مرگ و مير و ناخوشي در بيماران دچار خون‌ريزي ساب‌آراكنوييد (Subarachnoid hemorrhage يا SAH) شناخته شده است. هدف از اين مطالعه، بررسي اثربخشي تزريق پاپاورين در فضاي ساب‌آراكنوييد بر مرگ و مير و ناخوشي در بيماران دچار خون‌ريزي ساب‌آراكنوييد خود به خودي همراه با وازواسپاسم مغزي بود. روش‌ها: اين مطالعه از نوع كارآزمايي باليني كنترل شده بود كه طي سال‌هاي 89-1388 در بخش جراحي مغز و اعصاب بيمارستان الزهرا (س) در اصفهان انجام شد. پنج بيمار مبتلا به خون‌ريزي ساب‌آراكنوييد خود به خودي همراه با وازواسپاسم مغزي كه به علت هيدروسفالي نياز به ونتريكولوستومي داشتند، وارد گروه مداخله شدند و تحت ونتريكولوستومي و تزريق پاپاورين در فضاي ساب‌آراكنوييد (40 ميلي‌گرم هر 12 ساعت تا 72 ساعت) قرار گرفتند. 10 بيمار مبتلا به خون‌ريزي ساب‌آراكنوييد خود به خودي همراه با وازواسپاسم مغزي با يكسان سازي بر اساس سن، جنس، بيماري زمينه‌اي و شدت خون‌ريزي براي شركت در گروه شاهد انتخاب شدند و تحت درمان استاندارد قرار گرفتند. مرگ و مير، سطح هوشياري (Glaco coma scale يا GCS) و تغييرات معاينات عصبي در بيماران قبل و دو هفته پس از جراحي سنجيده و مقايسه شد. يافته‌ها: طي مطالعه، 9 زن و 6 مرد با ميانگين سني 12.8 ± 54.0 سال بررسي شدند. مشخصات اوليه بين دو گروه تفاوت معني‌داري نداشت (0.05 P). دو هفته پس از جراحي، تنها 1 نفر (20 درصد) در گروه شاهد فوت كرد كه تفاوت معني‌داري با گروه مداخله، كه همگي زنده ماندند، نداشت (0.667 = P). در گروه مداخله ميانگين GCS بعد از دو هفته نسبت به بدو ورود بهبودي معني‌داري داشت (از 1.6 ± 8.2 به 2.6 ± 12.8؛ 0.008 P)، در حالي كه تغيير معني‌داري در گروه شاهد ديده نشد (از 1.8 ± 8.8 به 1.8 ± 9.0؛ 0.729 = P). در گروه مداخله در يك بيمار همي‌پلژي سمت راست پس از دو هفته به همي‌پارزي بهبود يافت اما در گروه شاهد بهبودي در معاينات عصبي ايجاد نشد. نتيجه‌گيري: تزريق پاپاورين در فضاي ساب‌آراكنوييد در بيماران دچار خون‌ريزي خود به خودي ساب‌آراكنوييد همراه با وازواسپاسم مغزي در بهبودي كلينيكي تأثير چشمگيري داشت اما در بهبود ضايعات عصبي تأثيري نداشت. انجام مطالعات با حجم نمونه‌ي بيشتر و پي‌گيري طولاني‌تر در آينده توصيه مي‌شود.