نظريۀ كلان‌مفهوم ليكاف و تأثير آن بر كيفيت تصحيح متون (موردپژوهي: متون عرفاني)

فاقد عنوان لاتين

از مهم‌ترين حوزه‌هاي زبان‌شناسي، «معني‌شناسي» است كه از جمله موضوعات مهم آن، مسئلۀ حوزۀ معنايي و واژگاني است. در ميان انديشمندان بزرگ اين حوزه، رابين ليكاف، به‌تفصيل دربارۀ ماهيت حوزۀ معنايي و واژگاني و چگونگي استفاده از آن براي خلق يا تحليل آثار ادبي و غيرادبي هم صحبت كرده است. نظريۀ معني‌شناسي ليكاف، از ظرفيتي برخوردار است كه مي‌توان از آن، در تصحيح متون نيز كمك گرفت؛ از همين رو، در اين مقاله، پس از تبيين نظريۀ ليكاف، با استفاده از نظريۀ وي، به بررسي دو متن مهم عرفاني در ادبيات فارسي يعني كشف المحجوب هجويري و فيه مافيه پرداخته شده و كيفيت كار مصححان اين دو اثر، ارائه شده است. نظريۀ ليكاف در اصل بر محور دو مبحث مهم يعني «كلان مفاهيم و مفاهيم كوچك‌ترِ مرتبط با آن‌ها و كلان‌موضوعات و موضوعات كوچك‌تر وابسته به آن‌ها استوار است. بر مبناي يافته‌هاي اين مقاله مي‌توان گفت كه ايراد اصلي مصحح محترم كشف المحجوب، با نظريۀ حوزۀ معنايي‌واژگاني قابل توضيح است. در تصحيح ايشان، نمونه‌هاي متعددي وجود دارد كه نشان از عدم توجه ايشان، به ارتباط ميان كلان‌مفاهيم و نيمه‌مفاهيم آن‌ها و كلان‌موضوعات و موضوعات وابستۀ يك قسمت از متن كتاب است و حتي بارها نيز به «تضاد قصد» دچار شده و براي معنا بخشيدن به محور همنشيني كلمات، ناچار شده كلماتي خارج از كلمات موجود در نسخ خطي متن، به متن اصلي بيفزايد.