ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺨﺮب ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﺋﯿﺖ در ﺗﻀﻌﯿﻒ اﯾﺮان دوره ﻗﺎﺟﺎر و ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ

ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﺒﺎل ﻣﻨﺎﻓﻊ و اﻫﺪاف ﺧﻮد در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﯾﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺪي ﻣﺤﮑﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻫﺪاف ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ؛ ﻟﺬا ﺷﯿﻮه ﻓﺮﻗﻪ ﺳﺎزي را در ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻌﯿﻒ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻧﺪ. آﻧﺎن ﻓﺮﻗﻪ ﺑﺎﺑﯿﺖ ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﺷﯿﺨﯿﻪ را ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﺎب در اﯾﺮان دوره ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ. ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ، ﭘﯿﺮوان او ﻣﺴﺒﺐ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ در اﯾﺮان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮور ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎه ﺑﻮد. ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺮور ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﺎه ﮐﺸﺘﻪ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ روﺳﯿﻪ ﺗﺰاري ﺑﻪ ﻋﺮاق ﻗﻠﻤﺮو ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺗﺒﻌﯿﺪ و اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. ﮔﺮوه ﺑﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ازﻟﯽ و ﺑﻬﺎﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ، ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ درﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﯿﻌﻪ، ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ، دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان، ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ و... ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ، ﮐﻪ اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان و ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬارد. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻧﻈﺮ دارد ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ-اي ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺨﺮب ﺑﻬﺎﺋﯿﺎن در وﺿﻌﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ و اﯾﺮان دوره ﻗﺎﺟﺎر ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﮐﻮدﺗﺎي اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎل 1299 ه.ش. ﺑﭙﺮدازد.

this article has no abstract