تدوين سناريوهاي گذار به وضعيت بهبوديافتۀ ساختار سياست‌گذاري علم و فنّاوري در ايران

Developing Transition Scenarios to the Improved Situation of Science and Technology Policy Structure in Iran

تأمل بر ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري در چند دهۀ اخير مورد توجه انديشمندان اين حوزه قرار گرفته است. به رغم درك اهميت اين موضوع در ايران، آشفتگيِ ساختار نهادي به معني تعدد نهادهاي سياستگذار و تعاملات نامؤثر آنها موجب برانگيختن انتقادات فراواني ميان انديشمندان شده است. در اين پژوهش ابتدا از طريق اسناد و مدارك سياستي حوزۀ علم و فنّاوري و مصاحبه با 20 نفر از خبرگان اين حوزه در ايران، وضعيت موجود ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري در ايران در سطح ملي ترسيم و اشكالهاي آن تبيين مي شود؛ سپس براي برون رفت از وضعيت موجود و بر اساس نظريات خبرگان، دو سناريو به عنوان ساختار بهبوديافتۀ سياستگذاري علم و فنّاوري در ايران پيشنهاد شده كه شامل سه سطح «تدوين سياستها و اولويتهاي ملي»؛ «طراحي برنامه ها و سياستهاي اجرايي»؛ و «ارزشيابي سياستي» به ايفاي نقش در اين حوزه مي پردازند. دو پيش فرض اصلي در طراحي اين سناريوها، پرهيز از حذف نهادهاي سياستگذار، دست كم در كوتاه مدت، و نيز اجتناب از تأسيس نهادي جديد در اين حوزه بوده است. شايان ذكر است اين سناريوها به عنوان سناريوهاي دوران گذار از وضعيت موجود به وضعيت مطلوب طراحي شده اند.

The institutional structure of science and technology policy-making has been the focus of scholars in recent decades. Despite the importance of this issue in Iran, the turbulence of the institutional structure has meant the multiplicity of policy makers and their ineffective interactions have caused a great deal of criticism among scholars. In this study, firstly, through the policy documents of science and technology and interviews with 20 experts in this field in Iran, the status of the institutional structure of science and technology policy making in Iran at national level is explained. Then, in order to get out of the current situation and based on the views of experts, two scenarios have been proposed as an improved structure of science and technology policy making in Iran is based on the OECD model in three stages of "formulating national policies and priorities"; "designing programs and policies"; and "policy evaluation". The two main presuppositions in designing these scenarios have been to avoid eliminating policy makers, at least in the short term, and to avoid establishing a new institution in this field. It is worth noting that these scenarios are designed as transitional scenarios from the current situation to the desired situation