بررسي و نقد انتقادات فخررازي به براهين ابن سينا در بطلان تناسخ

فاقد عنوان لاتين

تناسخ، تعلق روح بعد از تلاشي بدن به بدن ديگري است كه متناسب با آن باشد. ابن سينا دو برهان در ابطال تناسخ اقامه مي‌نمايد كه طبق برهان نخست، لازمه تناسخ اجتماع دو نفس در يك بدن و طبق برهان دوم لازمه تناسخ فاصله زماني يافتن ميان قطع تعلق از بدن اول و تعلق به بدن دوم است. انتقادات رازي به برهان اول ناشي از خلط و مغالطه در اين موارد است: وحدت نوعي نفوس انساني، بطلان اراده جزافي، نيازمندي نفس به بدن در انجام افعال، قابليت وجودي و نه ماهوي بدن نسبت به نفس و اولويت نداشتن نفس تناسخي نسبت به نفس حادث در تعلق به بدن. اشكالات رازي به برهان دوم ناشي از عدم تدبر در اين موارد است: قاعده «لا معطل في الوجود»، تعلق يافتن نفوس جزئي به بدن افلاك، نياز نداشتن نفس به بدن در صورت به فعليت رسيدن و مساوي نبودن نفوسي كه مي‌ميرند با نفوسي كه تولد مي‌يابند.