بررسي تطبيقي معرفت‌شناسي فمينيستي و حكمت صدرايي

The Comparative Study of Epistemology in Feminism and MullaSadra

فمينيست‌ها معتقدند معرفت زنانه و مردانه متفاوت است. آن‌ها در زمينه معرفت‌شناسي با فردگرايي مخالفت مي‌كنند و تأثير بسزايي براي شرايط اجتماعي و جنسيت در فرايند كسب معرفت قائلند. آنان معتقدند فاعل شناسا به دور از اجتماع، يعني به‌تنهايي و با درون‌نگري، به معرفت دست نمي‌يابد، بلكه معرفت داراي سرشتي اجتماعي و مشروط به ارتباط با ساير افراد است و در جريان اين روابط و با تأثيرپذيري از جنسيت فاعل و موقعيتي كه در آن قرار گرفته به دست مي‌آيد. از نظر ملاصدرا، عوامل مادي، اجتماعي و جنسيت در معرفت مُعدات به حساب مي‌آيند. فمينيست‌ها به جاي جداكردن فاعل شناسا و متعلَق شناسايي، بر ارتباط اين دو تأكيد دارند و ارتباط را خصيصه‌اي زنانه مي‌دانند كه در كسب شناخت نقش دارد. ملاصدرا نيز در علم حصولي به ارتباطي قائل مي‌شود كه نفس با رب النوع برقرار مي‌كند. بنابراين ملاصدرا به سطح عميق‌تري از ارتباط فاعل شناسا و متعلَق شناسايي «ارتباط با ارباب الانواع» توجه كرده است. همچنين در ديدگاه ملاصدرا، فاعل شناسا ذاتاً مجرد اما فعلاً محتاج ماده است، برخلاف فمينيست‌ها كه آن را بدن مي‌دانند. علاوه بر اين، هر دو معتقدند ارتباط عقلي و عاطفي در فرايند كسب شناخت را نمي‌توان ناديده گرفت.

Feminists believe that there is a difference between female and male knowledge. They oppose individualism in epistemology. For them, gender and social circumstances have a significant role in acquiring knowledge, subject cannot know anything through introspection, but, knowledge has a social character and conditioned by relationships among the members of a society. It is through these social relations that knowledge is produced. Mulla Sadra pays attention to the social circumstances. He regards the subject’s gender, social factors as preparatory causes. Feminist epistemology instead of distinguishing between the subject and object, insists on the relationship of the two. Mulla Sadra insists on the relation within the non-presential knowledge too, the relation that immaterial soul establishes with architypes. Thus, Mulla Sadra maintain the deeper level of relation between than feminists do, namely relation to the architypes. The subject in Mulla Sadra's epistemology, contrary to feminists, who regard the subject as the body, is essentially immaterial but material in act. Moreover, Mulla Sadra and feminists believe that emotional and intellectual relation to object of cognition cannot be overlooked.