قالب‌هاي منطقي استدلال علي عليه السلام در جانشيني خود از منظر نهج البلاغه

Logical Forms of Imam Ali's Arguments for proofing his Succession according to Nahj al-Balagha

اثبات جانشيي پيامبر گرامي اسلام (ص) در قالب استدلال منطقي، امري است كه در بيانات حضرت علي (ع) در ضمن خطبه­ ها و نامه­ هاي ايشان در نهج ­البلاغه قابل توجه است. حضرت در اين مسئله به صرف ادعاي حق جانشيني بسنده نكرده است، بلكه ادعاي خويش را با مستندات كافي و استدلا ل­ هاي قوي و منطقي همراه ساخته است. در اين نوشتار تلاش شده است خطبه ­ها و نامه ­هايي كه حضرت در آن­ها به مسئله خلافت پرداخته و در برابر مخالفين به شايستگي ­هاي خويش احتجاج نموده­اند، بررسي و در قالب­ هاي معمول و پذيرفته شده منطقي نشان داده شود. نتايج نشان مي­ دهد كه ادله ايشان بر اثبات جانشيني خويش پس از رحلت پيامبر اسلام (ص)، علاوه بر استحكام مقدمات براهين، از ساختار و شكل منطقي صحيحي نيز برخوردار است؛ به گونه ­اي كه جاي هيچ­گونه شبهه و ترديدي باقي نمي­ گذارد. توانايي، شايستگي، خويشاوندي و توصيه­ هاي پيامبر اسلام (ص)، مبناي استدلال ­هاي ايشان قرار گرفته است. در رويارويي با مخالفين، حضرت از قياس جدلي نيز بهره مي­گيرد. هر چند در برهه ­اي ­از زمان، مصالح جامعه اسلامي ايجاب مي­ كرد كه حضرت براي پرهيز از تفرقه، طريق سكوت را برگزيند.

Approving the succession of the beloved Prophet of Islam in the form of logical reasoning is remarkable in the statements of Imam Ali (pbuh) particularly in his sermons and letters in Nahj al-Balagha. In this matter, Imam Ali (pbuh) did not merely claim for the succession, but supplemented his claim with sufficient documentation and strong and rational arguments. This article attempts to examine the sermons and letters in which the Imam Ali (pbuh) addressed the issue of caliphate and asserted his competence in front of the opposition, and present them in a rational and accepted format. The results showed that his argument for proving his succession after the death of the Prophet (peace and blessings be upon him), in addition to solidifying the foundations of the proofs, also has correct rational structure and form, so that there is no doubt. The abilities, competence, kinship, and recommendations of the Prophet (peace be upon him) are the basis of his arguments. In dealing with the opposition, the Imam Ali (pbuh) also uses controversial analogy. However, at some point in time, the interests of the Islamic community required the Imam Ali (pbuh) to choose the path of silence in order to avoid division.