كليدواژه :
نهج البلاغه , بهشت , زبان شناسي شناختي , استعاره‌هاي مفهومي
چكيده فارسي :
استعاره از منظر زبان‌شناسي شناختي، نه تنها ابزار زيبايي شناسي، بلكه به عنوان ابزار فرازباني شناخته مي‌شود كه نظام مفهومي انسان را شكل داده و انديشه،رفتار و زبان او را جهت مي‌بخشد؛ بر اين اساس استعاره بخش گسترده‌اي از ارتباط هاي گفتاري را تشكيل داده و نمود آن در تجارب زندگي روز‌مرۀ بشر مشهود است. در انديشه‌‌هاي ديني نيز استعاره‌ها جهت درك مفاهيم انتزاعي نقش محوري دارند. مفهوم «بهشت» درهمۀ اديان به عنوان يكي از مفاهيم كليدي و انتزاعي است. بر اساس ادلّۀ قرآني نيز درك بهشت در نشأت دنيا از تجربۀ مستقيم ما خارج است. بهشت از واژۀ مركب اوستايي «وَهيشتَ» به معناي عالم نيكوتر گرفته شده است. در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه يازده واژه (از جمله: «الجنّة»، ««دارمُقام»، «دارالقرار» و ...) معادل با «بهشت» به‌كار رفته است. بديهي است حضرت علي عليه السلام از حوزه‌هاي مفهومي عيني و سطح فهم همگان به ويژه اعراب صدراسلام جهت هر چه ملموس‌تر نمودن معناي مجرّد «بهشت» بهره جسته است. در اين پژوهش از خلال خطب نهج البلاغه، عبارات حاوي مفهوم «بهشت» در قالب استعاره‌هاي مفهومي، استخراج شده و حوزۀ انتزاعي بهشت اخروي، «از بيرون»؛ (بيرونِ فضاي بهشت)، مورد بررسي قرار‌گرفته است. 149 استعارۀ مفهومي در قالب 11 نام نگاشت شناسايي شد و پربسامدترين نام نگاشت‌هاي استعاري و حوزه‌هاي مبدأ مربوط به بخش بيروني بهشت اخروي مشخص گشت. براساس دستاوردهاي پژوهش، در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه بيشتر از حوزۀ مبدأ، «مكان» و «باغ سرسبز» براي بيان مفهوم بهشت اخروي از بيرون استفاده شده است.
چكيده لاتين :
Metaphorically, from a linguistic standpoint, metaphor is known not only as an aesthetic tool, but also as a metaphorical tool that shapes the conceptual system of man and directs his thought, behavior, and language; thus, metaphor forms a broad part of speech communication and its manifestation is evident in the experiences of everyday human life. Metaphors also play a central role in understanding abstract concepts in religious thoughts. The notion of paradise is one of the key and abstract concepts in all religions. According to the Qur'anic reasoning, understanding the heaven has its origin in this world is out of our direct experience. Paradise is derived from the Avestan compound word "Vahishta" in the sense of the better world. There are eleven words in Nahj al-Balagha's sermons (including: "Al-Jannah", "Daremgham", "Dar-ul-Qarar, etc.") equivalent to "Paradise". Obviously, Ali (AS) has used objective conceptual domains at the level of understanding of all, especially the Arabs at the beginning of Islam, to make the abstract meaning of paradise more tangible. In this study, we have extracted the expressions containing the concept of paradise in the form of conceptual metaphors, and in the abstract domain of the hereafter paradise, "from outside" (outside of paradise). 149 conceptual metaphors were identified in the form of 11 mappings, and the most frequent metaphorical names and source domain related to the outer part of Paradise. Based on the research findings, the Nahj al-Balagha sermons mostly use the source domain, "place" and "green garden" to express the concept of the Hereafter paradise from the outside.
