سير تطورات تاريخي نسخ با تكيه بر مطالعه موردي نسخ از منظر فخررازي و علامه طباطبايي

The course of historical evolution of manuscripts, relying on the case study of manuscripts from the perspective of Fakhrrazi and Allameh Tabatabai

مسأله نسخ به عنوان يكي از مسائل مهم در حوزه علوم­ قرآني از زمان هاي بسيار دور مورد توجه مفسران فريقين بوده است. از نيمه قرن دوم تا كنون، نگارش­هايي خواه مستقل و خواه در ضمن مطالب ديگر در زمينه ناسخ و منسوخ وجود داشته است. نوع نگاه مفسران به اين مساله مبتني بر ملاك ها، شرائط و اقسامي است كه براي آن قائل هستند. پذيرش هر يك از ملاك­ها و پذيرش هر نوع شرطي، آثار خاصي در تفسير قرآن­پژوهان به­جاي خواهد گذاشت. اين پژوهش به بررسي تطبيقي ميان ديدگاه علامه طباطبايي از مفسّران برجسته شيعي و امام فخر رازي از مفسّران برجسته اهل سنت و اشعري مسلك، پيرامون پديده نسخ پرداخته و نقاط اشتراك و اختلاف اين دو مفسّر بزرگ را در مساله نسخ و ريز موضوعات آن بيان نموده است. آن­چه مسلّم است، اين دو مفسّر از نظر اصل تحقق نسخ در قرآن، اختلافي با يكديگر ندارند، بلكه اختلاف ايشان در دامنه نسخ و اقسام آن مي­باشد كه در اين ميان، برخي از اين اختلافات مبنايي و برخي ديگر بنايي است.

Problem of Abrogation as one of the important issues in Quranic sciences has been noted by the commentarors of the Shiite and Sunni for a long time. From the second half of the second century until now, there have been independent and, in the meanings of other aboriginal and obscene, writings.The view of the commentators to the phenomenon of abrogation is based on the criteria, conditions and kinds of it accepted by them and it will remain a special view on the commentation of the Quran scholars. This article which is about the phenomenon of abrogation examines the comparative perspective of Allama Tabatabaie, one of the prominent Shiite commentators & Fakhr Razi, one of the prominent Sunni commentators. Also, the similarities and differences of these two commentators about the question of abrogation will be expressed. What is certain is that none of them has a disagreement about the occurance of abrogation, but they disagree on the domain and kinds of it; accordingly, some differances are basic some are from the view point of construction.