ذهن آگاهي و مصرف مواد: اثربخشي مدل پيشگيري از بازگشت مبتني بر ذهن آگاهي بر ميزان بازگشت در مصرف كنندگان مواد افيوني

Effectiveness of Mindfulness-based Relapse Prevention on Relapse Rate in Opioid Dependents: A Randomize Control Trial

زمينه و هدف : مرور مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه نرخ بازگشت در اختلالات مصرف مواد، حتي پس از شركت در درمان‌هاي دارويي مرتبط بالا است. بر اين اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسي اثربخشي مدل پيشگيري از بازگشت مبتني بر ذهن‌آگاهي بر ميزان بازگشت در مصرف ‌كنندگان مواد افيوني انجام شد. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر در قالب يك كارآزمايي باليني در سال 1394 در شهر كاشان انجام شد. جامعه آماري پژوهش شامل تمام مصرف ‌كنندگان مواد افيوني مراجعه كننده به مراكز ترك اعتياد شهر كاشان بود. تعداد 70 نفر از مصرف‌ كنندگان مواد افيوني به صورت تصادفي انتخاب شدند و در دو گروه شاهد و آزمايش قرار گرفتند. گروه آزمايش طي 8 جلسه تحت آموزش پيشگيري از بازگشت مبتني بر ذهن‌آگاهي قرار گرفت و گروه شاهد هيچ مداخله‌اي را دريافت نكرد. در هر دو گروه، در پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري (يك ماه پس از پس‌آزمون) براي سنجش فرواني بازگشت از آزمايش مرفين استفاده شد. داده‌هاي مطالعه با نرم‌افزار SPSS و با استفاده از آزمون‌هاي t براي مقايسه معني‌داري ميانگين سني در بين دو گروه و آزمون 2 χ به منظور مقايسه ديگر متغيرهاي جمعيت شناختي مانند وضعيت اشتغال، سطح تحصيلات، تاريخچه مصرف، وضعيت تأهل و همچنين، بررسي ميزان بازگشت دو گروه تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: نتايج آزمون 2 χ نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين فراواني بازگشت در دو گروه وجود داشت (0/050 > P). نتيجه‌گيري: برنامه پيشگيري از بازگشت مبتني بر ذهن‌آگاهي مي‌تواند جزء برنامه‌هاي مداخلاتي اثربخش در سوء مصرف ‌كنندگان مواد مخدر قرار گرفته و از بازگشت پيشگيري نمايد.

Aim and Background: The literature review shows that the rate of relapse is high in patients with substance use disorders, even after participating in related pharmacological treatments. This study aimed to investigate the effectiveness of mindfulness-based relapse prevention (MBRP) on relapse rate in opioid dependents. Methods and Materials: This randomized controlled clinical trial was performed in 2015 in Kashan, Iran. The population was opioid dependent patients referred to maintenance treatment centers in Kashan. Seventy patients were selected by convenient sampling and were randomly assigned in two groups (MBRP and control). The case group was trained MBRP in 8 sessions and control group received no intervention. Morphine was tested in both groups in pre-test and post-test and follow-up (one month after the post-test) to measure relapse rate. Data were analyzed using SPSS and t-tests for comparing the mean age between the two groups and chi-square test to compare the other demographic variables such as employment status, education level, history of abuse and marital status as well as relapse rate of the two groups. Findings: Significant differences were observed between intervention and control groups for relapse rate (P < 0.050). Conclusions: Mindfulness-based relapse prevention program can be an effective intervention on substance abuse and relapse prevention.