مطالعة جايگاه سازمان‌هاي مردم‌نهاد در مديريت بحران شهر تهران

به‌دليل ماهيت پيچيدة بحران‌ها و خطر سوانح، دولت‌ها در كشورهاي توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته نمي‌توانند به‌تنهايي و به‌شكل مؤثر بحران‌ها را مديريت كنند و حضور مردم و اجتماع در اين عرصه، به‌ويژه در قالب سازمان‌هاي مردم‌نهاد، ضروري است. مطالعة حاضر، با اتخاذ «رويكرد مديريت اجتماع‌محورِ خطر سوانح» و استفاده از تركيب دو روش‌شناسي كمّي (پيمايش در ميان مديران دوازده سازمان مردم‌نهاد) و كيفي (تحليل محتواي كيفي و مصاحبة عميق نيمه‌ساختاريافته با 45 نفر از مسئولان و كارشناسان مديريت بحران در شهر تهران به‌ويژه در نهادهاي اجرايي و مراكز مطالعاتي و دانشگاهي)، با طرح هم‌گرا، به بررسي و تحليل نقش سمن‌ها در مديريت بحران شهر تهران پرداخته است. يافته‌ها نشان داد كه در مجموع سمن‌هاي مديريت بحران در شهر تهران عملكرد ضعيفي در اين عرصه دارند. اين سمن‌ها جايگاهي در سياست‌گذاري بحران ندارند و تا حد زيادي به مؤسساتي با ماهيت خيريه‌اي و آموزشي تقليل يافته‌اند. دلايل اين ناكامي را مي‌توان با استناد به مقولاتي چون فقدان نيروهاي متخصص، نيت انتفاع‌گرايانة مديران و اعضاي اين سازمان‌ها، فقدان چشم‌انداز و برنامة كلان و راهبردي مشخص در زمينة مديريت بحران، تعدد سازمان‌هاي متولي غيرتخصصي در حوزة بحران، وابستگي به دولت، بي‌اعتمادي دولت به آنها، فقدان شبكة منسجم و در نتيجه جزيره‌اي عمل‌كردن، و نهادينه‌نشدن مفهوم بحران و سانحه توضيح داد. در مجموع، دلالت يافته‌ها بر اين است كه سمن‌هاي مديريت بحران، به‌معناي واقعي، در مديريت بحران مؤثر نيستند.