امكان‌سنجي طرح‌هاي راهبردي – ساختاري در هدايت توسعه‌ي شهري، مطالعه موردي: كلان‌شهر تبريز

Structural- guideline plans feasibility in directing urban development, Case study: Tabriz metropolis

با توجه به رشد جمعيت و افزايش مهاجرت به شهرها، توسعه‌ي غيرقابل كنترل نواحي شهري، خلق سكونتگاه‌هاي جديد، كاهش سطح رفاه انساني و بروز مشكلات فراوان شهري بويژه در كشورهاي در حال توسعه، ضرورت توجه به تدوين الگوي بهينه­ ي طرح هاي توسعه­ي شهري و تغيير آن از رويكرد ايستا و سنتي به رويكردي منعطف، مشاركتي و استراتژيك و راهبردي احساس مي ­شود. از اينرو در اين تحقيق به دنبال امكان‌سنجي طرح‌هاي راهبردي – ساختاري در هدايت توسعه‌ي شهري در كلان­شهر تبريز مي­ باشيم. روش تحقيق در مطالعه­ ي حاضر از نظر هدف، كاربردي و از نظر ماهيت و روش، توصيفي- تحليلي مي‌باشد. جامعه­ ي آماري تحقيق شامل مديران، كارشناسان و نخبگان دانشگاهي آگاه بر مسائل و مشكلات شهري در كلان شهر تبريز مي ­باشد كه حجم نمونه بر اساس روش نمونه­گيري گلوله برفي 200 نفر برآورد شده است. براي تجزيه و تحليل داده‌هاي اين تحقيق از مدل­هاي استراتژيك SWOT، SOAR و روش معادلات ساختاري در نرم­ افزار Amos استفاده شده است. نتايج اين تحقيق نشان مي ­دهد كه مهم­ترين اصل در تحقق­ پذيري طرح­هاي راهبردي – ساختاري در هدايت توسعه­ ي كلان­شهر تبريز نظام برنامه ­ريزي و مديريت شهري با امتياز 0/93 بوده و در رتبه­ ي بعدي نظام اقتصادي و سياسي به ترتيب با ارزش 0/85 و 0/72 قرار دارند. همچنين در بين متغيرها واگذاري اختيارات و بخشي از وظايف تصميم ­سازي و تصميم­ گيري به سطوح پايين (محلي)؛ توجه به نقش مردم در نظام تهيه و تدوين و تصويب طرح؛ و توجه به بنيه ­ي مالي – تجهيزاتي و تشكيلاتي شهرداري­ها به عنوان اهرم­هاي اجرايي طرح داراي بيشترين امتياز مي­ باشند كه به ترتيب ارزش آنها 0/91، 0/85 و 0/82 بوده است.

According to population growth and increasing immigration to cities; urban regions uncontrollable development, creating new residence, reducing human welfare and outbreak of many problems specially in developing countries; we feel attention necessity in urban development proposals optimum pattern preparing, changing static survey and traditional form to flexible, participation, strategic, guideline surveys. So in current research, we follow Structural- guideline plans feasibility in directing metropolitan urban development at Tabriz metropolitan. Current research methodology is applied in aim viewpoint and it is analytical- descriptive based on nature and method. Statistical societies of current research include managers, experts, University and academic elites in urban problems and barriers at Tabriz metropolitan. Sample size was estimated 200 persons based on snowball sampling method. In order to research data analysis; SWOT and SOAR strategic models and structural equations method were applied in Amos software. Research results showed that basic principal at Tabriz metropolitan development directing in recognition structural-guidelines plans planning system and urban management have 0/93 score and also economical and political ranking are 0/85 and 0/72 scores respectively. Among options transferring variables and part of decision making and deciding responsibilities in low levels (local form); attention to people role in preparing and proposal issuing; attention to facilities- financial power, municipality arrangement as plan implementation leverages have the most scores which they are 0/91 , 0/85 , 0/82 respectively.