چكيده فارسي :
نخستين گام در تفسير قرآن آگاهي از مفاد و مفهوم واژه هاي به كاررفته در آن است تا از آميختن معناي واژه ها با يكديگر و سطحي نگري در مقصود الهي جلوگيري شود. مجاهد بن جبر از جمله مفسران مشهور تابعي است كه اساس تفسير خود را بر شرح و توضيح واژگان بنا كرده است. اهميت بررسي تفاسير كهن زماني آشكار مي شود كه بدانيم خاستگاه بسياري از مباحث علوم قرآني، كلامي و غيره تفاسير كهن بوده است. واضح است طرح روشمند آراء مفسران تابعي همچون مجاهد كه قريب به عصر نزول مي زيسته اند، راه را براي فهم صحيح قرآن هموار مي سازد. بدين ترتيب با تتبع در روايات تفسيري وي و قرائني كه در اين باره مجاهد از آن بهره جسته است، مي توان به چگونگي تبيين و تفسير واژگان از نگاه او دست يافت. اين جستار كه به شيوه توصيفي - تحليلي به رشته تحرير درآمده است در ابتدا به مباحثي چون شرح لغات، وجوه و نظاير و كلمات دخيل پرداخته است چرا كه بخشي از نكات تفسيري وي مربوط به ريشه يابي لغات است سپس بررسي قرائني متصل به كلام مانند سياق و اسباب النزول و قرائني منفصل از كلام مانند استشهاد به قرآن، سخنان پيامبر (ص) و ديگر صحابه و بهره گيري از حوادث تاريخي و قرينه عقلي به بحث نهاده شده است.
چكيده لاتين :
The first step in the interpretation (tafsir) of the Qur'an is discovering the exact meaning and implication of words so as to avoid the amalgamation of meanings and superficiality in the interpretation of divine intentions. Mujahid bin Jabr is one of the eminent commentators who has based his exegesis upon the description and elucidation of lexicons. The importance of delving into ancient interpretations becomes apparent when we ascertain that the origins of most Quranic, discoursal, and other subjects can be traced back to ancient interpretations. The systematic method of exegeses like Mujahid, who lived near the age of Revelation, paves the way for the accurate interpretation of the Qur'an. Thus, by exploring the interpretative narratives and the exegesis method adopted by Mujahid, one can gain a clearer picture of interpretation and clarification of lexicons and terms in his view. This paper, adopting a descriptive-analytical method, initially discusses topics such as the description of terms, polysemy and homonymy (Wujuh and Naza'ir), and borrowed words, considering that part of his interpretive points are concerned with etymology of words. In the next step, discourse-based evidences such as style and occasions of revelation as well as non-discourse-based evidences like Quranic attestations, the words of the Prophet (pbuh) and other Companions along with historical events and logical arguments are explored.
