آشنايي زدايي واژگاني و مفهومي در غزل بيدل دهلوي، با تكيه بر نظريةّ اشكلوفسكي

تا زماني كه يك شاعر يا نويسنده، به اصول و معيارهاي پذيرفته شده در ادبيات، كه در بستر زمان جاري است، پايبند باشد، سخن يا كلام عادي و ذهن آشنا دارد، اما همين كه از اصول رايج در ادبيات خارج شد، در حقيقت سبك تازه اي را پايه ريزي كرده است و در اصطلاح «آشنايي زدايي» صورت گرفته است. براساس نظريه ي اشكلوفسكي، نظريه پرداز صورت گراي روسي، آشنايي زدايي در ادبيات، در سه سطح زبان، مفهوم و اشكال ادبي عمل مي كند. مولانا ابوالمعاني عبدالقادر بيدل دهلوي (1133-1054)، از شاعران پرمايه و مقتدر زبان فارسي ديار هند است كه با به كارگيري انديشه هاي غريب، بيان دشوار، ازدحام آرايش هاي لفظي و معنوي، شعر- به ويژه غزل- را در مسيري تازه انداخت. اين پژوهش براي نخستين بار و با روش مطالعه ي موردي، به بررسي مصاديق و جلوه هايي از آشنايي زدايي در دو سطح زبان و مفهوم در پنجاه غزل نخست بيدل دهلوي پرداخته و نشان داده است كه بيدل، همسو با نظريه ي اشكلوفسكي، در زبان شعر از طريق «تركيبات و واژگان زباني خاص، تناقض گويي، اوزان و بحور عروضي غيرمصطلح و طولاني و طول غزل ها» و در مفهوم غزل، به گونه هاي «تزاحم تصاوير و ايماژها، باورها و تلميحات»، آشنايي زدايي كرده است .