مدلسازي و پايش پديده خشكسالي در شمال غرب ايران

خشكسالي مختص مكان خاص نبوده و مناطق مختلف جهان از آن متأثر مي ­باشد، يكي از اين مناطق، شمال غرب ايران است كه در چند سال اخير از اين پديده رنج مي­برد. هدف پژوهش حاضر مدل­سازي و تحليل خشكسالي در شمال غرب ايران مي­باشد. براي اين كار پارامترهاي اقليمي: بارش، دما، ساعات آفتابي، حداقل رطوبت نسبي و سرعت باد در بازه زماني 32 ساله (2018- 1987) در 21 ايستگاه شمال غرب ايران مورد استفاده قرار گرفت. براي مدل ­سازي، شاخص فازي T.I.B.I ابتدا چهار شاخص (SET, SPI, SEB, MCZI) با استفاده منطق فازي در نرم­افزار Matlab فازي‌سازي شدند، سپس شاخص‌ها با هم مقايسه شده و درنهايت از مدل تصميم ­گيري چند متغيره Topsis، براي اولويت‌ سنجي مناطق درگير با خشكسالي استفاده شد. يافته­ هاي پژوهش نشان داد مدل T.I.B.I طبقات خشكسالي، چهار شاخص مذكور را به‌صورت دقيق در خود منعكس مي­كند. از بين 5 پارامتر اقليمي مورد استفاده در اين پژوهش، پارامتر دما در نوسان شدت خشكسالي بيش­ترين تأثير را داشت. شدت خشكسالي براساس مدل‌ سازي صورت گرفته در مقياس 12 ماهه بيش­تر از 6 ماهه بود، طولاني­ ترين تداوم خشكسالي در منطقه مورد مطالعه مربوط به ايستگاه اروميه در بازه 12 ماهه از ماه جولاي سال 2003 تا ماه دسامبر سال 2004 به مدت 18 ماه رخ داده است. بيش­ترين درصد رخداد خشكسالي در ايستگاه اروميه در مقياس 12 ماهه و كم­ترين آن در ايستگاه سنندج در مقياس 6 ماهه اتفاق افتاده است. براساس مدل ­سازي صورت گرفته، شاخص فازي T.I.B.I نسبت به شاخص فازي SPEI برتري نسبي را نشان داد.