جلوه‌هاي موسيقايي در سوگ‌سروده‌هاي متنبّي

Musical Ttraits in the Elegies of Al-Mutanabbi

زيبايي‌شناسي در شعر از مهم‌ترين گفتگوهاي نقد ادبي است. موضوعي كه از ديدگاه آرايه‌هاي لفظي و معنوي و نكات بلاغي جايگاه كنكاش و دقت نظر دارد. به همين منظور پژوهش حاضر با تكيه بر روش تحليلي ـ توصيفي نگاهي اجمالي به مسأله زيبايي‌شناسي شعر داشته و پس از آن به ارايه و واكاوي زيبايي موسيقايي و مشتقات آن در انواع موسيقي بيروني، كناري، دروني و معنوي سوگ سروده‌هاي متنبّي شاعر برجسته و توانمند عصر عباسي ادبيات عربي پرداخته است. متنبّي زيبايي‌هاي بروني، دروني، موسيقايي و معنوي را در مرثيه‌هاي خود به اوج رسانده است و از قافيه و رديف به عنوان عنصر اصلي موسيقي كناري بهره برده است. جايگاه هنرهاي ادبي و تناسب واژگاني در مرثيه‌هاي متنبّي به وضوح به چشم مي‌خورد كه در تصويرآفريني و خيال‌انگيزي اين اشعار سهم به سزايي ايفا كرده است.نكته قابل تأمل آن‌كه ارتباط قافيه به عنوان موسيقي كناري با واژه‌هاي درون بيت به ترفندهاي متنوّع از قبيل اشتقاق، تضاد، تناسب و تقابل، تكرار صامت و مصوّت و واژگان، ترادف و يا ايجاد تناقض بر زيبايي و موسيقي ابيات مرثيه‌هاي متنبّي افزوده است كه حاكي از چيره‌دستي شاعر هنرمند آن مي‌باشد.

Aesthetics in poetry is one of the most important discussions in literary criticism, a topic which deserves a lot of care and attention from the perspective of verbal and spiritual devices and rhetorical points. Consequently using a descriptive-analytical approach, this research takes a brief look at the topic of poetic aesthetics and then looks into the musical beauty and its derivatives in various kinds of external adjacent, internal and spiritual musics in the elegies of Al-Mutanabbi the outstanding and mighty poet of the Abbasid era in Arabic literature. In his elegies, Al-Mutanabbi has culminated internal and external beauties of music and morality, and has utilized rhyme and row as the main component of adjacent music. The position of literary arts and lexical symmetry is evident in the elegies of Al-Mutanabbi which plays a very crucial role in the imagery and fantasy of these poems. Moreover, the thought-provoking point worth mentioning is that the relationship of rhyme as the adjacent music with the terms inside a couplet in different shapes augments the beauty and the musicality of the elegies of Mutanabbi. This fact demonstrates the prowess and artistic characteristics of the poet.