بازنمايي وطن در ميان ذهنيت مهاجران: رهيافتي نظري به دياسپوراي ايراني

Homeland Representation among Migrants’ Intersubjectivity: A Theoretical Approach to Iranian Diaspora

در سال هاي اخير مهاجرت به تجربه زيسته بسياري از ايرانيان مبدل شده است. مطالعه دياسپوراي ايراني پيش درآمد فهم روابط فراملي و همچنين بازگشت به عنوان استراتژي مهاجران در ارتباط با كشور مبدا است. اين پژوهش با تمركز بر جامعه مهاجران ايراني در كشور آلمان به دنبال شناخت مختصات دياسپوراي ايراني است كه از خلال آن تصويري جامع از ميان ذهنيت مهاجران نسبت به مفهوم وطن، ارتباط با آن و همچنين فهم تعاملات دياسپوريك ارايه نمايد. اين مطالعه در چارچوب پارادايم كيفي و با رويكردهاي مردم نگارانه به صورت ميداني انجام شده و تكنيك هاي گردآوري داده ها مصاحبه نيمه ساختار يافته (48 مهاجر ايراني ساكن آلمان) و مصاحبه متخصصان (9 انجمن فعال مهاجران)، مشاهده مشاركتي و بررسي هاي اسنادي است. دلايل متعددي همچون زمان مهاجرت، انگيزه هاي خروج از كشور، تنوع قوميتي، مذهبي، سوگيري هاي سياسي و ايديولوژيك، مرزبندي هاي نسلي، وضعيت اقامتي، پايگاه طبقاتي و همچنين نحوه ارتباط با كشور مبدا منجر به پررنگ شدن مرزهاي هويتي در ميان مهاجران ايراني شده به طوري كه دياسپورايي ناهمگون، متنوع، پيچيده، چهل تكه و چندلايه را شكل داده است. اين مساله در مصرف فرهنگي مهاجران و همچنين جغرافيايي زدايي از وطن نمود يافته و به ضعف هويت دياسپوريك و تعاملات درون دياسپورا منجر شده است. همچنين مفهوم وطن به عنوان برساختي متصور در ميان ذهنيت دياسپورا ايراني در آلمان سه بعد معنايي عاطفي/فرهنگي، ملي/جغرافيايي و مذهبي/سياسي داشته و وابستگي مهاجران به وطن در سه سطح وابستگي قوي، وابستگي پاندولي و وابستگي ضعيف قابل تحليل است.

Migration become a lived experience for millions of Iranian in the last decades. This paper tries to shed light on the Iranian diaspora and its transnational relations with the homeland. Based on a qualitative method this ethnographic research has been conducted through 48 semi-structured interviews with Iranian migrants’ lives in Germany. It also followed by participant observation and expert interview with 9 associations which work for immigrants in selected cities in Germany. Because of various reasons such as time of migration, motivations for immigration, differences in terms of class, ethnicity and religious affiliation, intergenerational challenges and political perspectives Iranian migrants make a fragmented, hybrid and contested diaspora which impact upon diasporic identity.