مدل‌سازي مكاني حريم ايمني و آسيب‌پذيري زيرساخت‌هاي شهري مشهد در برابر حملات هوايي؛ از منظر پدافند غيرعامل

امروزه عدم ارتباط معماري شهر با اصول پدافند غيرعامل سبب بروز ناهنجاري در زمان بحران شده است. اين ناهنجاري‌ها خلأ دسترسي مناسب به زيرساخت‌هاي شهري و فقدان ايمني، امنيت و آسيب‌پذيري را در بافت‌هاي شهري به همراه داشته است. مسئله پژوهش حاضر چالش آسيب‌پذيري در زيرساخت‌هاي شهري از منظر پدافند غيرعامل است. قلمرو مطالعه حاضر، شهر مشهد به عنوان دومين شهر بزرگ ايران است. اين پژوهش به لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ روش‌شناسي، توصيفي ـ تحليلي مبتني بر رويكرد مطالعات مكاني- مدلي است و شاخص‌هاي زيرساخت‌هاي ويژه، خدمات اضطراري، عمومي و مردمي و مديريتي در قالب 1560 زيرساخت دسته‌بندي و استخراج شدند. جهت سنجش الگوي همجواري 14 لايه مؤثر در آسيب‌پذيري شناسايي شد و با استفاده از تحليل تركيبي ANP-DEMATEL-GIS وزندهي شدند. براي كشف روند الگو جهت طبقه‌بندي شاخص‌هاي كلان از خود همبستگي فضايي نرم‌افزار Geoda و براي توزيع فضايي آسيب‌پذيري زيرساخت‌هاي شهري در برابر حمله هوايي از ابزار FUZZY OVERLAY در نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. يافته‌هاي موضوعي نشان مي‌دهد كه مراكز بهداشتي و صنايع شهري اثرگذارترين شاخص و انبار و مراكز مذهبي اثرپذيرترين شاخص‌ها شناخته شدند. همچنين روند الگوها نشان مي‌دهد بيش‌ترين ضريب شاخص‌هاي كلان مربوط به زيرساخت‌هاي ويژه با اهميت 55/1 است. نتايج يافته‌هاي مكاني به‌روشني بيان مي‌كند بيش از 60 درصد از زيرساخت‌ها در وضعيتي از آسيب‌پذير تا كاملاً آسيب‌پذير هستند و فقط 93/4 درصد يا به عبارتي چيزي حدود 5 درصد از تمام زيرساخت‌هاي شهري مشهد وضعيتي ايمن و كم‌خطر دارند.