چارچوب نظري براي تاب آوري مكاني در مواجهه با سانحه نمونه ي موردي: سيل 1366 تجريش

A Theoretical Framework for Place-Based Resilience to DisasterCase Study: Tajrish Flood 1987, Tehran, Iran

سوانح همواره موجب تحولات جدي در سكونتگاه هاي انساني مي شوند. اين تغييرات كه عمدتا به شكل خسارات محسوس و نامحسوس بروز مي كند طيف وسيعي از شرايط استقرار انسان ها را مورد آسيب قرار مي دهد. سكونتگاه هاي تاب آور در اين ميان اين توانايي را دارا هستند كه ظرفيت جذب و بازگشت به شرايط تعادل و چه بسا شرايطي بهتر نسبت به پيش از سانحه داشته باشند. چنانچه اين قابليت و ظرفيت در جوامع و سكونتگاه ها وجود نداشته باشد، عملا فعاليت هاي مرتبط با آمادگي، مقابله و بازسازي در برابر سانحه با دشواري جدي روبه رو مي گردد. يكي از اختلال هاي جدي در اين ميان رابطه ي مردم و مكان سكونت ايشان است كه در شكل نامحسوس آن به صورت عامل دلبستگي به مكان بروز مي كند. مطالعات حاكي از اهميت تاب آوري مكاني در مديريت و بازسازي پس از سانحه در كاميابي فعاليت هاي مرتبط با سانحه است. اين مقاله با جمع آوري، مستند سازي و تجزيه و تحليل سيل تجريش در سال 66 به عوامل مرتبط با تاب آوري مكانيو به طور خاص جايگاه دلبستگي مكاني در فرايند بازسازي مي پردازد و چارچوبي مفهومي براي فهم جايگاه دلبستگي مكاني پيشنهاد مي كند.اين چارچوب با عنايت به درسهاي مديريتي استخراج شده از تجربه ي سيل تجريش در سه مرحله ي پيش از وقوع سانحه، پاسخ گويي مقابل هاي و بازتواني و بازسازي پس از سانحه دو مفهوم پاسخ گويي مقابله اي و تاب آوري انطباقي را براي بازه ي اقدامات از كوتاه تا بلند مدت براي مديريت سانحه و بحران شهري فراهم مي نمايد.

Disasters have always been drastically affected by human settlements. These disaster-motivated impacts have tangible and intangible implications as well as direct and indirect consequences on human habitat and his dwelling. Resilient settlements and communities possess such capacity to absorb disaster and not only rebound to the relative stability before the disaster but also build back better. If such composite capacity were not provided, preparation, mitigation, and reconstruction activities would face serious difficulty and complication while paralyzing future development. One of the major damages entailed by the disaster is a serious disruption in people and place a relationship in the form of “place attachment” loss. This article considering place resilience conceptin post-disaster circumstances attempts to scrutinize such a relationship in the 1987 Tehran, Tajrish flood proposing a ‘place based-resilience’ perspective. The authors documented and analyzed the way flood-affected Tajrish community and derive lessons for similar post-flood reconstruction and disaster management to be considered by responsible bodies of government and field actors. The proposed Theoretical framework would embrace measures before; during and after the disaster, to be taken into account as well two important concepts of coping response and adaptive resilience.