بررسي تطبيقي قاعدۀ منع محاكمه و مجازات مجدد در منابع فقهي، حقوق جزاي بي نالملل و ايران

Comparative study of the rule of prohibition of trial and retrial in jurisprudential sources, international criminal law and Iran

خشيدن به اينكه متهم به صورت غيرقانوني و ناعادلانه مجازات نخواهند شد، موجب پذيرش قاعدۀ منع محاكمه و مجازات مجدد در اسناد بين المللي از جمله كنوانسيون حقوق مدني سياسي شد. با توجه به الحاق ايران به اين كنوانسيون و براساس مادۀ 9 قانون مدني، مفاد كنوانسيون مذكور در حكم قانون و لازم الاتباع است. بنابراين، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه قاعدۀ مذكور در منابع فقهي، حقوق جزاي بين الملل و ايران چگونه اعمال مي شود؟ روش تحقيق: اين پژوهش از لحاظ هدف، كاربردي و از نظر شيوۀ نگارش، توصيفي- تحليلي است. اطلاعات موردنظر از طريق مطالعل كتابخانه اي با مراجعه به منابع علمي دانشگاهي و اينترنتي جم عآوري شده است. يافت هها و نتايج: نتايج پژوهش حاكي است كه قاعدۀ مذكور به عنوان حقوق اساسي متهمان در حقوق جزاي بي نالملل مورد تأكيد است. در منابع فقهي و از منظر آموزه هاي اسامي مورد پذيرش است؛ چراكه اس الم به حفظ كرامت و ارزش والاي انسان تأكيد فراوان دارد. در نظام حقوقي ايران نيز فراز و نشيب هايي داشته است؛ به طوري كه اين قاعده بعد از انقلاب به بوتۀ فراموشي سپرده شد تا اينكه با تدوين ق.م.ا )مصوب 1392 (، صرفاً در قلمرو مجازات تعزيري منصوص غيرشرعي پذيرفته شد. پذيرش اين قاعده ضمن آنكه هيچ مغايرتي با موازين فقهي و حقوق داخلي ايران ندارد، حتي در بسياري موارد مي تواند پشتوانۀ حقوقي محكمي براي اقدامات سياسي ايران به شمار آيد.

Background and purpose: Maintaining dignity and high human values and emphasizing the right to a fair trial to ensure that the accused will not be punished illegally and unjustly will lead to the adoption of a rule prohibiting trial and retrial in international instruments, including the Convention on Civil Rights. It became political. According to Iran's accession to this Convention, according to Article 9 of the Civil Code, the provisions of the Convention are in accordance with the law and are binding. Therefore, the present study seeks to answer the question of how this rule applies to jurisprudential sources, international criminal law and Iran? Research method: This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of writing style. The information was collected through a library study by referring to academic and Internet scientific sources. Findings and Results: The results of the research indicate that this rule is emphasized as the basic rights of the defendants in international criminal law; it is also accepted in jurisprudential sources and from the perspective of Islamic teachings. There have been ups and downs in Iran's legal system. So that this rule was forgotten after the revolution. Until with the compilation of the QMA (approved in 2013), it was accepted only in the realm of non-Shari'a punishments. While accepting this rule is in no way inconsistent with Iran's jurisprudential standards and domestic law, in many cases it can even be a strong legal backing for Iran's political actions.