بررسي موضوع و گونه هاي ماليه نگاري در چهار سده نخست هجري (مطالعه موردي: دينار و درهم، بازار، خراج و اقطاع)

Investigating the Subject and Types of Taxation in the First Four Centuries AH (Case Study: Dinars and Tangles, Bazaar, Tax and cession

نويسندگان مسلمان از قرون اوليه، در كنار تاريخ سياسي، فرهنگي و اجتماعي، جنبه اقتصادي و مالي حكومت اسلامي را مورد توجه قرار دادند و تك نگاري هاي بسياري را با موضوعات اقتصادي و مالي تحت عناويني همچون: اموال، جزيه، صنايع، زكات، خمس، اوزان و مقادير و اسعار (نرخ ها) و مانند آن را تدوين نمودند. از شاخه هاي فرعي ماليه نگاري به غير از خمس، زكات و يا جزيه، تدوين آثار در ابواب دينار و درهم، بازار، خراج و اقطاع مي باشد. فتوحات و مسايل پيش رو، نيازهاي تقنيني و سياسي حكومت اسلامي و علم الاخبار و خبرنگاري، به عنوان سه عامل اصلي باعث توجه نويسندگان به تدوين آثار در ابواب دينار و درهم، بازار، خراج و اقطاع بوده است. جنبه سياسي و حكومتي بودن ابواب دينار و درهم، بازار، خراج و اقطاع، بيشترين تاثير را بر رويكرد، هدف، جايگاه و گرايش هاي مذهبي نويسندگان و جغرافياي تاريخي و تعدد آثار خراجي داشته است؛ چرا كه خراج، به عنوان يكي از مهم ترين منابع مالي دولت اسلامي مطرح بوده است. با توجه به اينكه چهار موضوع مالي فوق، از جمله امور ديواني بوده كه تحت كنترل و تسلط حاكميت وقت قرار داشته، ما در اين پژوهش برآنيم تا با روش توصيفي تحليلي، استفاده از منابع اوليه و از طريق مطالعه كتابخانه اي، با بررسي آثار به نگارش درآمده در اين ابواب، به بررسي موضوع و گونه هاي ماليه نگاري (دينار و درهم، بازار، خراج و اقطاع) در چهار سده نخست هجري بپردازيم.

Muslim writers from the earliest centuries, along with political, cultural, and social history, have payed attention to the economic and financial aspects of Islamic rule, and have edited many manuscripts on economic and financial matters under the titles: Property, ransom, Industries, Zakat, khums, weights and values and exchanges (prices) and like these. There are subdivisions of taxation like preparation of works in the case of Dinar & dirham, Bazaar, tax and cession than Khums, Zakat and ransom. the conquests and issues ahead, legislative and political needs of the Islamic rule and journalism are the three main factors for writer’s attention to preparation of works in Dinar & dirham, bazaar, tax and cession. The political and governmental aspect of Dinar & dirham, market, tax, and cession, had the greatest influence on the approach, purpose, position and religious attitudes of the writers and the multiplicity of fiscal works. Because tax has been as the most important financial resources of Islamic government. whereas the above four financial issues, including bureaucratic affairs, have been governed by rule of the time, we intend to deal with the subject and types of taxation( dinar & dirham, bazaar, tax and cession) in the first four centuries AH. For this purpose, we use a descriptive-analytical method and firsthand resources with a library study way. in the first four centuries AH.