بينامتني اشعار عربي خراسان در قرن‌هاي چهارم و پنجم با معلّقات

بينامتني نظريه‌اي است كه به روابط بين متون مي‌پردازد؛ بدين‌شكل كه هر متن را به‌منزله دگرگون‌سازي متون گوناگون گذشته و يا همزمان با آن مي‌داند. بر اين اساس، داد و ستدهاي ادبي به شكل‌هاي مختلف در ادبيات ملل وجود دارد و كمتر ادبياتي را مي‌توان يافت كه به صورت محدود حركت كند. اشعار عربي خراسان در قرن‌هاي چهارم و پنجم، به دليل تأثيرپذيري از الگوهاي پيشين ادبيات عربي، مي‌تواند نمونه خوبي براي تأثيرپذيري از شاهكارهاي شعر كهن عربي، به‌ويژه معلقات باشد. با بررسي هاي اين اشعار، مجموعه‌اي گسترده از اشعاري مشابه با ساختار و بدنه معلّقات به دست مي‌آيد كه نشان از تأثيرپذيري آن‌ها از معلّقات دارد. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است تا با تكيه بر روش توصيفي تحليلي جلوه‌هاي بينامتنيت اين اشعار با معلّقات و علل و عوامل آن مورد بررسي قرار گيرد. برداشت نهايي نشان مي‌دهد كه ظهور اسلام، آميزش عرب‌ها با خراسانيان، جايگزيني خط عربي به جاي خط پهلوي و حمايت حاكمان از محافل ادبي ازجمله عوامل برون‌متني ايجاد روابط بينامتني شعراي خراسان با معلقات است و اين تأثيرپذيري از بُعد درون‌متني بيشتر از نوع نفي جزئي بوده و در سويه‌هاي واژه، ساختار و مضمون مشهود است.