اثر بخشي مداخلات مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده در ارتقاء فعاليت جسماني : يك مطالعه مروري نظامند

مقدمه: فعاليت جسماني ناكافي، اولين عامل از ده عامل خطر عمده مرگ در سراسر جهان است.داشتن فعاليت جسماني كافي و منظم، خطر فشار خون بالا، بيماري قلبي عروقي، سكته مغزي، سرطان سينه، كولون و افسردگي، افتادن و شكستگي را در افراد بزرگسال كاهش مي دهد. هدف از نگارش اين مقاله، بررسي مداخلات مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي درارتقاء فعاليت جسماني گرو ههاي مختلف به شيوه نظامند بود . روش كار: هفت پايگاه اطلاعاتي شامل Iran medex، SID، PubMed،Web of science، Scopus,Science direct ;، Google scholar ; ; ;به روش مرورنظامند با كلمات كليدي :physical activity OR physical OR exercise، Theory of planned behavior OR TPB، experimental randomized controlled trial OR intervention,motor activity،physical activit* exercise*، فعاليت جسماني، تئوري رفتار برنامه ريزي، مداخله آموزشي، تئوري مورد بررسي قرار گرفت. مطالعاتي انتخاب شدند كه كمي، مداخله اي، به زبان فارسي يا انگليسي بود. همچنين تئوري رفتار برنامه ريزي و فعاليت جسماني يكي از اجزاي اصلي آنها بوده است. نتايج: در جستجوي اوليه 319 مقاله در پايگاه هاي مختلف بازيابي گرديدكه با توجه به معيار هاي ورود به مطالعه و حذف مقالات تكراي 14 مقاله بين سال هاي 2003 تا پايان 2016 وارد مطالعه شدند.اكثريت مطالعات از نوع نيمه تجربي كنترل دار و طول مدت مداخله بين دو هفته تا سه ماه بود. گروه هدف مطالعات دانش آموزان، سالمندان، زنان خانه دار و پرسنل مراكز بهداشتي درماني بودند. مداخله آموزشي در اكثر مطالعات به روش سخنراني، بحث گروهي، كتابچه، گروه كانوني، پمفلت آموزشي، پرسش و پاسخ، پانل، بارش افكار، بوكلت بود. در اكثر مطالعات، سازه نگرش، كنترل رفتاري درك شده و قصد رفتاري پيشگويي كننده قوي فعاليت جسماني بود. هنجار هاي انتزاعي در كمتر از نيمي از مطالعات پيشگويي كننده ضعيفي بود.در اين مطالعات مداخلات آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي در ارتقا ء فعاليت جسماني تاثير مثبتي داشته است . نتيجه گيري: اكثريت مطالعات مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي در ارتقاء فعاليت جسماني، تاثير مثبتي داشته است. اما ناهمگن بودن گروه هاي هدف باعث دشواري مقايسه تاثير مداخلات بر فعاليت جسماني گرديد. جهت سنجش تاثير مداخله به نحو صحيح در مطالعات تئوري محور، پيشنهاد مي گردد طول مدت مداخله و همچنين پيگيري بعد از مداخله طولاني تر گردد تا بتوان تاثير مداخله را به نحو صحيح سنجيد.