تحليل معيار ارزش بر مبناي انديشة اخلاقي شهيد صدر

Theistical deontology suggested by Mohammad Baqir al-Sadr

معيار سنجش ارزش هاي اخلاقي اگرچه از سوي متفكران مسلمان به طور مستقل مورد بررسي قرار نگرفته است اما مي توان براساس مباني فكري هريك از آنها اين معيارها را استنباط كرد. شهيد سيد محمد باقر صدر نيز از جمله انديشمندان مسلمان است كه با بررسي آراي وي مي توان معياري براي سنجش ارزش هاي اخلاقي معرفي كرد. شهيد صدر در بررسي حسن و قبح افعال، ضمن تعرّض به اقوال و آرايي كه در انديشۀ اسلامي مطرح بوده و همچنين با در نظر گرفتن احتمالات ممكن ديگر در باب معيار خوبي و بدي، انواع ممكنِ نظريه­ هاي غايت­ گرايانه را نقد نموده و با پذيرش عقل عملي و مطلق ديدن مدركات آن، وظيفه ­گرايي قاعده ­نگر محسوب مي­ شود؛ لكن در عين حال، غايتي به نام رضوان الهي را نيز همتراز با معيار وظيفه­ گرايانه قبول داشته و موارد نقصان و خطاي عقل عملي را از اين طريق، قابل جبران مي ­بيند. از اين رو يافتۀ اين پژوهش آن است كه از ديدگاه صدر، نه وظيفه­ گرايي به نحو مطلق قابل قبول است و نه غايت­ گرايي مطلق، بلكه تركيبي از وظيفه­ گرايي و غايت­ گرايي مورد نظر او بوده است؛ به تعبيري صدر يك وظيفه­ گراي خدا­گرا است كه بر اخلاق فضيلت نيز تأكيد دارد.

While the criteria for measuring ethical values have not been assessed by Muslim thinkers independently, such criteria can be inferred based on the intellectual foundations of each of them. Martyr Muhammad Baqir al-Sadr was one of the Muslim thinkers, whose thoughts can be assessed to introduce a criterion for measuring moral values. In the assessment of the good and the bad of actions, martyr Sadr attacks the sayings and opinions that have been raised in Islamic thought and considers other possibilities about good and bad criteria in his criticizing of possible types of teleological theories and introduced deontology to be rule-based by accepting the practical reason and its absolute evidence. Nevertheless, he accepted a destination called the divine paradise to be equal to the deontological criterion and regard defects and errors of practical reason to be compensable through this way. Therefore, the present study showed that from the perspective of Sadr, neither deontology nor teleology is absolute. In fact, he chose a combination of both, and in a way, he introduced God-oriented deontology, which also emphasizes virtue ethics.