ارزيابي روند مصرف منابع آب زيرزميني و وضعيت كنوني آن‌ در ايران

آب هاي زيرزميني يكي از مهم ترين منابع آبي محسوب مي شود و براي حيات انساني و هم چنين توسعه اقتصادي در مناطق خشك و نيمه خشك همانند ايران ضروري مي باشند. ميانگين بارش سالانه كشور حدود 240 ميلي متر و چيزي در حدود يك سوم متوسط بارش جهاني است. تا قبل از دهه 1320 بهره برداي از منابع آب زيرزميني توسط سامانه هاي بومي به نام قنات صورت مي گرفت. در حال حاضر حدود 41000 رشته قنات در كشور ثبت شده است. با اين حال طي دوره 1393-1350 تعداد چاه هاي ايران به شدت افزايش يافت به گونه اي كه تعداد چاه هاي كشور از 47000 حلقه به بيش از 789000 حلقه رسيده است. در حال حاضر حدود 196000 حلقه چاه عميق و 593000 حلقه چاه نيمه عيمق در كشور با ميانگين برداشت به ترتيب 0.17 و 0.02 ميليون مترمكعب وجود دارد. بر اساس نتايج، ميزان مصرف آب هاي زيرزميني (از طريق چاه، قنات و چشمه ها) از كم تر از 18 ميليارد مترمكعب در دهه 1350 به بيش از 79 ميليارد مترمكعب در سال 1385 رسيد. با اين حال از اين تاريخ به بعد ميزان برداشت از آب هاي زيرزميني كاهش داشته، به گونه اي كه در سال 1394 به حدود 61 ميليارد مترمكعب رسيد. همچنين نتايج نشان دهنده مصرف بالاي آب هاي زيرزميني در بخش كشاورزي است، بر اين اساس حدود 90 درصد از اين منابع در بخش كشاورزي مصرف مي شود. در نهايت، طي سال هاي اخير ميزان متوسط افت سطح ايستابي آب هاي زيرزميني كشور حدود 51 سانتي متر و اضافه برداشت 5086 ميليون مترمكعب در سال بوده است. در اين راستا و در شرايط فعلي 347 محدوده از مجموع 609 محدوده جز مناطق ممنوعه مي باشند.