تحليل تغييرات منابع آب زيرزميني در ارتباط با ناپايداري منابع آب حوضه زاينده‌رود

حوضه آبريز رودخانه زاينده رود يكي از حساس ترين حوضه هاي آبريز كشور به لحاظ سياسي، اجتماعي و اقتصادي است. در دو دهه اخير حوضه زاينده رود دچار تنش آبي شده، به طوري كه حدود سه پنجم طول رودخانه در قسمت هاي مياني و پايين دست با ناپايداري منابع آب مواجه شده و به طور موقتي در آمده است. با خشكي جريان آب رودخانه، تخصيص آب به بخش كشاورزي با مشكل مواجه شده، به طوري كه در 10 سال اخير تنها 5 بار و آن هم فقط در چند ماه آب به طور كامل جريان داشته است. موقعيت بسته و خاصيت زايندگي حوضه زاينده رود به گونه اي است كه ميزان برداشت از آب زيرزميني در وقوع يا تشديد ناپايداري آبي حوضه مؤثر مي باشد. در اين پژوهش منابع آب زيرزميني (قنات، چاه) و چشمه هاي موجود در حوضه زاينده رود در دو دوره آمار برداري 1385 و 1390 و تغييرات آن ها مورد بررسي و مقايسه قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه پس از وقوع ناپايداري منابع آب، كشاورزان براي جبران كم آبي و ادامه فعاليت خود، سعي در جبران كمبود آب از طريق حفر چاه و بهره برداري از آب زيرزميني داشته اند. اين امر در افزايش چاه ها از بخش هاي مياني حوضه تا انتهاي رودخانه قابل مشاهده است، به طوري كه طي 10 سال (90-1380) حدود 9000 حلقه چاه براي جبران كم آبي در حوضه زاينده رود حفر شده و طي اين زمان به طور ميانگين 5 متر سطح ايستابي سفره هاي زيرزميني كاهش يافته است. همچنين در اين دوره قنوات حوضه زاينده رود با كاهش آبدهي و خشكي شديدي روبرو شده و تعداد چشمه ها نيز به دلايل اقليمي، كاهش داشته است. افزايش برداشت از سفره هاي زيرزميني موجب تشديد وضعيت ناپايدار آبي و خشكي حوضه گرديده است.