تأملي در دوبيتي‌سرايي بطرزِ باباطاهر

مشهور ترين دوبيتيهاي ادب فارسي به باباطاهر عريان منسوب است. در اين ترانه ها كه در نهايت سادگي و به لهجه لري سروده شده اند، عرفانِ ناب و سوز و گدازهاي عاشقانه سراينده ديده ميشود. چند قرن پس از باباطاهر، شاعراني چون پورفريدون، صوفي مازندراني و... نيز دوبيتيهايي فولكلوريك، عاشقانه و غم انگيز سروده اند كه برخي بدليل شباهت داشتن به اشعار باباطاهر، به ديوان وي راه يافته اند. شاعران اين دوبيتيها تلاشي براي تقليد و نظيره گويي اشعار باباطاهر نداشته اند؛امّا در دوره بازگشت ادبي كه شاعران بطرز قدما و بويژه شاعران بزرگ سبكهاي خراساني و عراقي شعر ميسرودند، معدودي از شاعران مانند ايزدي كازروني و غافل فيروزآبادي به سبك باباطاهر نظر داشتند و دوبيتيهايي به لهجه لري سرودند؛ درحاليكه هر دو از ديار فارس بودند و به لري تكلم نميكردند؛ حتّي نسبِ ايزدي با چند واسطه به اعراب نجد ميرسيد. در ديوان اين دو شاعر و يا در تذكره ها به وضوح ذكر شده است كه اين دوبيتيها «بطرز باباطاهر» سروده شده اند. عوامل مختلفي باعث شباهت و تفاوت اين دوبيتيها نسبت به دوبيتيهاي باباطاهر شده كه در اين مقاله به بررسي آنها و ميزان موفقيتشان در پيروي از سبك باباطاهر ميپردازيم. در دوره قاجار، دوبيتي سراي مشهوري بنام فايز دشتي نيز ميزيست كه گرچه در برخي موارد از ترانه هاي باباطاهر تأثير گرفته است، امّا نميتوان اشعارش را به سبك دوبيتيهاي باباطاهر بشمار آورد.