نقد و تحليل فريبكاري در تاريخ بيهقي و شاهنامه

Critique and Analysis of Deception in Tārīkh-i Bayhaqī and Shahnameh

فريب و نحوه رفتاري فريبكاران در دو كتاب «شاهنامه» و «تاريخ بيهقي» كه از آثار وزين ادب و هنر فارسي هستند، به وضوح نمايان است. نيرنگ در بخش‌هاي حماسي- اسطوره‌اي و تاريخي «شاهنامه» به كار رفته است كه به نظر مي­رسد در بخش حماسي آن با انگيزه و اهداف شخصي و انساني و ملي، بيشترين كاربرد را دارد. بر خلاف معناي متعارف نيرنگ كه مفهومي منفي دارد؛ در «شاهنامه» جنبه‌ها و مفاهيم مثبت آن را مي­توان مشاهده كرد. آيا فريب بر اثر رفتار شخصيّت­هاي بانفوذ سياسي چون محمود، مسعود و بوسهل ... است كه در دوره­اي بر اريكه قدرت و هدايت جامعه تكيه زده، به حكمراني پرداخته، به فريب روي آورده و توانسته­اند از بروز آشوب جلوگيري كنند يا اينكه محموديان با تضريب و فريب سبب عزل طرفداران مسعود شده و نوعي بي­ثباتي و اضطراب را گسترش داده ­اند.

The deception and behavior of the deceivers is clearly evident in two Persian precious and artistic books "Shahnameh" and "Tārīkh-i Bayhaqī”. Trickery has been applied in the epic-mythological and historical sections of "Shahnameh", which seems to be most frequent in its epic section with personal, human and national motives and goals. In spite of negative connotation of deception and trickery, its positive aspects and concepts can be seen in "Shahnameh”. Is the deception due to the behavior of influential political figures such as Mahmoud, Massoud and Bu Sahl and etc.... who were powerful and governor in a specific era deceived and managed to prevent chaos? or Mahmoudians who developed anxiety and instability by deceiving and tricking Masoud fans and followers.