مباني ايجاد استرس از ديدگاه اسلام

مقدمه: مدل ها و پژوهش هايي كه تاكنون در حوزه استرس و بررسي مباني آن ارائه شده است بيشتر به بررسي مباني فيزيولوژيكي و روانشناختي استرس پرداخته اند. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسي مباني استرس و تنيدگي از ديدگاه قرآن كريم و احاديث انجام شد. مواد و روش ها: روش پژوهش براساس چارچوب حاكم، از نوع روش كيفي است كه از روش تحليل محتواي عرفي آيات قرآن و احاديث استفاده شده است. منابع تحليل در اين پژوهش قرآن كريم، ميزان الحكمه، اصول كافي و تفسير موضوعي قرآن كريم اثر جوادي آملي بود. سپس كليد واژه هاي معادل استرس به زبان عربي در منابع اسلامي (شامل اّنذّر، اّليم، كّبّد، نضطّر، الباساء، الْمِحَنِ، خشي، معصيه، حزن، ضّنكا، الضُر، ضراء، الأسَفُ، اَلْحُزْنُ، مَغْموُمٌ، مشّفِق)، مشخص شدند. در مرحله بعد، از طريق كدگذاري باز هريك از واحدهاي تحليل، اطلاعات وارد برگه هاي كدگذاري شدند، و از طريق مصاحبه و تهيه پنل مشخص براساس مقوله هاي استخراج شده از منابع ، به 20 نفر از متخصصان و روانشناسان آشنا به منابع ديني مراجعه شد، و از آنها در زمينه طبقه بندي عبارت ها در مقوله هاي مشخص و همچنين اولويت بندي مقوله ها، نظر خواسته شد. سپس براي دستيابي به پايايي بين كدگذاران پس از تعريف روشني از مقوله ها و آموزش 3 نفر از متخصصان براي كدگذاري مقوله ها، ميزان توافق (پايايي) بين كدگذاران 76 درصد برآورد شد. يافته ها: نتايج نشان داد كه شاخص هايي چون رنج و سختي؛ نفاق؛ عدم اطاعت و سرپيچي از دستورات خداوند؛ ظلم و ستم؛ سستي ايمان و اراده؛ غافل شدن از روز قيامت؛ شرك به خدا و كفر ورزيدن؛ پايمال كردن حقوق ديگران؛ بلا و گرفتاري به عنوان وسيله آزمايش و امتحان الهي؛ ترس و حب نسبت به خدا؛ مقام و منزلت بالا و عمل به عهد خدا؛ ترس از گناه؛ عدم تبعيت از امام زمان (عج)؛ حسابرسي و رسيدگي به اعمال؛ به فكر آخرت بودن؛ ديدگاه و نگرش فرد نسبت به مسائل و امور دنيوي؛ وفور نعمت؛ پيروي از هوا و هوس و لذات نفساني و رباخواري به عنوان مباني استرس در قرآن و احاديث بيان شده است. نتيجه گيري: شناخت مباني استرس از ديدگاه منابع ديني مي تواند مبنايي براي شناخت و تدوين مدل بومي مديريت استرس و راه هاي مقابله با استرس ارائه نمايد.