تاثير جنسيت بر عملكرد رانندگي و باركاري ذهني رانندگان جوان با استفاده از شبيه ساز رانندگي

زمينه و هدف: حوادث ترافيكي جاده ها سالانه جان بيش از 1.2 ميليون انسان را مي گيرد و نيز باعث ناتواني حدود 50 ميليون نفر در دنيا مي شود. رانندگي و هدايت يك وسيله نقليه نيازمند تخصيص سطوح متفاوتي از توجه افراد است. در اين رابطه مي توان به نقش باركاري ذهني نيز اشاره كرد. باركاري ذهني خود به عنوان نيازمندي كه يك وظيفه بر منابع ذهني و شناختي در دسترس افراد تحميل مي كند، شناخته مي شود جنسيت افراد يكي از عوامل تاثيرگذار احتمالي بر عملكرد رانندگي مي باشد. هدف از انجام اين مطالعه تعيين اثر جنسيت بر عملكرد رانندگي و باركاري ذهني رانندگان جوان با استفاده از شبيه ساز رانندگي بود.روش بررسي: در اين مطالعه 40 نفر راننده (20 نفر زن و 20 نفر مرد) با محدوده سني 20 تا 29 سال مورد بررسي قرار گرفتند. بررسي عملكرد رانندگان توسط شبيه ساز خودرو پرايد و متغير هاي وظيفه تشخيص محيطي (PDT) و انحراف عرضي خودرو در دو حالت رانندگي بدون محاسبات ذهني و رانندگي در حال انجام محاسبات ذهني انجام شد. همچنين از مقياسهاي خودگزارشي درجه تلاش ذهني (RSME) و مقياس بار كاري يكپارچه (IWS) جهت برآورد باركاري ذهني استفاده گرديد. سناريو اصلي مطالعه شامل رانندگي به مسافت 20 كيلومتر در يك بزرگراه بود.يافته ها: ميانگين انحراف عرضي خودرو براي رانندگان زن و مرد در مرحله بدون محاسبات ذهني به ترتيب برابر 0.55 و 0.51 متر به دست آمد. همچنين ميانگين زمان واكنش نيز در اين مرحله براي زنان و مردان به ترتيب برابر 482 و 450 ميلي ثانيه محاسبه گرديد. درحالت انجام محاسبات ذهني نيز ميانگين انحراف عرضي خودرو زنان و مردان به ترتيب برابر 0.67 و 0.62 متر و ميانگين زمان واكنش زنان و مردان نيز به ترتيب برابر 606 و 569 ميلي ثانيه بدست آمد. بر اساس مقياس هاي درجه تلاش ذهني و مقياس بار كاري يكپارچه نيز زنان متحمل باركاري ذهني بيشتري شدند اگرچه در مورد اغلب متغيرهاي مطالعه اختلاف مقادير مربوط به مردان و زنان بر اساس آزمون تي مستقل معنادار نبود (P 0/05). همچنين رانندگي در حالت انجام محاسبات ذهني موجب افزايش معنادار (P˂0.05) مقادير انحراف عرضي خودرو، زمان واكنش و مقادير مقياس هاي درجه تلاش ذهني و مقياس بار كاري يكپارچه گرديد. نتيجه گيري: يافته هاي اين مطالعه نشان داد در اغلب موارد علي رغم اينكه در تمامي موارد عملكرد رانندگي زنان نسبت به مردان ضعيف تر بود اما سطح اختلاف مقادير متغير هاي مورد مطالعه در دو گروه از جنبه آماري معنادار نبود. همچنين اين مطالعه نشان داد كه تحميل نياز شناختي بالاتر توسط وظيفه انجام محاسبات ذهني مي تواند تاثير چشمگيري بر افت عملكرد هاي رانندگي هر دو گروه مردان و زنان داشته باشد. از ديگر نتايج مهم اين مطالعه، همبستگي نسبتا خوب و قابل توجه مقادير شاخص هاي درجه تلاش ذهني و مقياس بار كاري يكپارچه با زمان واكنش و انحراف عرضي خودرو بود كه نشان دهنده اعتبار مناسب اين مقياس ها در اندازه گيري باركاري ذهني رانندگان بود.