بحثي دربارۀ كاربري بناي تاريخي كنگاور

بناي تاريخي كنگاور از بحث برانگيزترين بناهاي دوران تاريخي ايران است. اين اثر از معدود آثار مشهور دورۀ تاريخي است كه تمامي كاوش هاي باستان شناختيِ آن به سرپرستي كارشناسان ايراني صورت گرفته است. هدف اين نوشته، بررسي و تحليل مداركِ به دست آمده از كاوش هاي باستان شناسي و نقد تفاسير مربوط به كاربري بناست. نويسنده با ارزيابي مدارك موجود، نتيجه مي گيرد كه بناي تاريخي كنگاور، يك معبد ناتمام از دورۀ خسرو دوم بوده كه به صورت مَصطَبۀ مُطبّق ساخته شده و قابل قياس با معبد دادي وانك در ارمنستان است. خسرو پرويز تحت تأثير عقايد مزديسنان باستاني و با اندكي تأثرات از رسوم مسيحيان ارمني اين بنا را ساخته است. مناسكي را كه در اين بنا اجرا مي شده، مي توان اين گونه بازسازي نمود: شاه و نيايشگران پس از صعود از پلكان جنوبي به فراز صُفّۀ نخست مي رسند. اين صفّۀ پيراموني، جايي است كه ستون هايي بدون پوشش، همانند حصاري از درختان مقدس، حريم و مرز نيايشگاه را نشان مي دهند. در اين صفّه است كه عده اي مي بايست بايستند و يا در انتظار باشند. سپس عده اي به صفّۀ مياني كه احتمالاً نمازخانه بوده مي روند. نيايشگران از هردو صفّۀ مذكور، شاهد اجراي مناسك نيايش آتش در صفۀ سوم كه درحقيقت محراب نيايشگاه بوده، مي شوند.