تعيين سطح آلودگي، ريسك هاي سرطان‌زايي و غيرسرطان‌زايي فلزات سنگين غبار ريزشي در نواحي صنعتي (مطالعه موردي: صنايع شهرستان اردكان)

زمينه و هدف: عدم تجزيه زيستي در طبيعت و ايجاد اثرات بهداشتي نامطلوب در انسان از خصوصيات مهم فلزات سنگين است. هدف اصلي اين پژوهش تعيين سطح آلودگي، تخمين ريسك هاي سرطان زايي و غيرسرطان زايي فلزات سنگين غبار ريزشي بر ساكنين اطراف نواحي صنعتي شهرستان اردكان است. هدف ديگر شناسايي منابع احتمالي انتشار فلزات سنگين در محيط است. روش بررسي: در اين مطالعه تحليلي مقطعي، غبار ريزشي فصل تابستان در اطراف صنايع كاشي سراميك، خاك چيني، شن و ماسه و شيشه با نصب 35 تله از نوع فريزبي وارونه(Inverted Frisbee) با پوشش چمن مصنوعي جمع آوري شد. غلظت Cd، Ba، Cu، Ni، Cr، Mn و V با دستگاه ICPMS اندازه گيري شد. با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون Pearson Correlation Coefficient)) و تحليل خوشه اي (Cluster Analysis) منابع احتمالي فلزات سنگين غبار مورد ارزيابي قرار گرفت. براي تعيين سطح آلودگي از شاخص‌هاي ريسك اكولوژيكي و ارزيابي ريسك‌هاي سرطان‌زايي و غيرسرطان‌زايي فلزات سنگين از روابط پيشنهادي سازمان حفاظت محيط زيست آمريكا استفاده شد. يافته‌ها: بيشترين و كمترين ميانگين غلظت فلزات سنگين براي Cd و Ba اندازه گيري شد. نتايج تحليل همبستگي پيرسون و آناليز خوشه اي مويد سه منشا انسان زاد و همچنين منشا طبيعي براي فلزات سنگين غبار ريزشي بود. بر طبق شاخص پتانسيل ريسك اكولوژيكي، Cd در 45/10 درصد از نمونه ها در كلاس آلودگي خيلي زياد و در 54/88 درصد نمونه ها در كلاس زياد قرار داشت. كلاس آلودگي شاخص ريسك اكولوژيكي كليه فلزات سنگين، متوسط تا زياد بود. ريسك سرطان زايي Cr و Ba در كودكان و بزرگسالان بزرگتر از 410 تخمين زده شد. در هر دو گروه سني، شاخص خطر براي هر فلز كوچكتر از يك و مجموع آن براي كودكان 1/29 و براي بزرگسالان 0/16 به‌دست آمد. نتيجه گيري: Cd ريسك اكولوژيكي غبار ريزشي را در منطقه افزايش مي‌دهد. نتايج ريسك سرطان زايي فلزات سنگين نشان داد غلظت دو فلز Cr و Ba غيرمجاز است. همچنين ريسك غيرسرطان زايي در كودكان نسبت به بزرگسالان بيشتر بود.