بررسي تجمع فلزات سنگين در گياه نعناع آبياري شده با فاضلاب: يك بررسي نظام‌مند و متاآناليز

زمينه و هدف: امروزه بحران كم آبي، باعث استفاده مجدد از فاضلاب در بخش كشاورزي شده است. وجود آلاينده ‌هايي همچون فلزات سنگين در فاضلاب، منجر به تجمع آنها در سبزيجات شده كه سرانجام به مصرف كننده منتقل و اثرات جبران ناپذيري بر سلامت وي به دنبال خواهد داشت. بنابراين مطالعه حاضر با هدف مروري سيستماتيك همراه با متاآناليز تجمع فلزات سنگين در گياه نعناع آبياري شده با فاضلاب انجام شد. روش بررسي: مقالات مرتبط از پايگاه‌هايي نظير SID، Magiran، Iranmedex، IranDoc، Embase، Medline،PubMed ، Web of Science، Scopus و Google scholar‌ بين سال هاي 1982 تا 2019 گردآوري و داده ‌هاي مورد نياز استخراج شد. سپس به‌علت ناهمگني مطالعات وارد شده در پژوهش، مدل اثرات تصادفي جهت تحليل آنها با استفاده از نرم افزار STATA 14 به‌كار گرفته شد. همچنين خطر غير سرطان‌ زايي براي رده‌هاي سني كودكان و بزرگسالان مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌ها: طبق نتايج جستجو، 1693 مقاله تا ابتداي سال 2019 وارد فرايند بررسي و در نهايت 12 مقاله وارد پژوهش شدند. طبق نتايج متاآناليز، ترتيب فلزات بر حسب غلظت (mg/kg) عبارت بودند از: روي نيكل كروم مس سرب كادميوم. همچنين طبق نتايج ارزيابي خطر غير سرطان‌ زايي، مصرف نعناع اثرات سلامت قابل توجهي براي گروه سني كودكان نسبت به بزرگسالان به‌خصوص در كشور‌هاي هندوستان و پاكستان نشان داد. نتيجه گيري: استفاده مجدد از فاضلاب در بخش كشاورزي منجر به افزايش غلظت فلزات در گياهاني همچون نعناع شده كه احتمال خطر غير سرطان‌زايي در گروه‌هاي سني بخصوص كودكان را بالا برده است. و لذا توصيه مي‌شود پايش مداوم منابع آبياري، خاك و گياهان مانع انتقال اين آلاينده‌ ها به چرخه غذايي انسان شود.