پاسخ فيزيولوژيكي، آنتي‌اكسيداني و عملكرد سه ژنوتيپ‌ رازيانه به استعمال خارجي پرولين در شرايط تنش رطوبتي

نقش اسيد آمينه پرولين به عنوان يك ملكول تعديل كننده تنش هاي محيطي از جمله تنش خشكي در گياهان بسيار حائز اهميت است. به منظور مطالعه اثر استعمال خارجي پرولين بر پاسخ به تنش خشكي در گياه رازيانه، اثر دو سطح آبياري شاهد (بدون تنش) و تنش خشكي (به ترتيب 35 تا 45 و 75 تا 85 درصد تخليه مجاز رطوبت خاك)، دو سطح پرولين (شاهد (صفر) و 20 ميلي مولار) بر سه ژنوتيپ رازيانه (اروميه، شيراز و كرمان) به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار به صورت گلداني بررسي شد. تنش خشكي سبب كاهش غلظت رنگيزه هاي فتوسنتزي، محتواي نسبي آب برگ، فعاليت آسكوربات پراكسيداز و پراكسيداز، عملكرد بيولوژيك و دانه تك بوته و پتانسيل آب برگ، و افزايش غلظت پلي فنل ها و پرولين و فعاليت كاتالاز شد. استعمال پرولين سبب افزايش شاخص پايداري غشا، محتواي نسبي آب برگ، پتانسيل آب برگ، غلظت پلي فنل ها و پرولين، فعاليت آسكوربات پراكسيداز، عملكرد بيولوژيك و دانه تك بوته و كاهش فعاليت كاتالاز و پراكسيداز شد. ژنوتيپ اروميه از بيشترين محتواي رنگيزه هاي فتوسنتزي، شاخص پايداري غشا، فعاليت كاتالاز و آسكوربات پراكسيداز برخوردار بود. در شرايط تنش تجمع پرولين درونزاد همبستگي مثبت و معني داري با عملكرد بيولوژيك و دانه تك بوته نشان داد. اثر پرولين خارجي بر غلظت رنگيزه هاي فتوسنتزي بسته به سطح آبياري و بر عملكرد بيولوژيك و دانه تك بوته بسته به ژنوتيپ متفاوت بود. استعمال پرولين باعث افزايش عملكرد دانه تك بوته ژنوتيپ هاي اروميه (5/1 برابر) و شيراز (1/1 برابر) و كاهش آن در ژنوتيپ كرمان (5/42 درصد) شد. مي توان چنين نتيجه گرفت كه اگر چه تنش خشكي اثر منفي بر بسياري از صفات رازيانه دارد ولي استعمال پرولين مي تواند اثرات نامطلوب تنش را از طريق افزايش غلظت رنگيزه هاي فتوسنتزي، پلي فنل ها و پرولين و بهبود روابط آبي و فعاليت آنتي اكسيداني در ژنوتيپ هايي نظير اروميه و شيراز تعديل كند.