ارزيابي خصوصيات مورفولوژيكي، رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و برخي آنتي‌اكسيدان‌ها تحت شرايط تنش خشكي در دو ژنوتيپ شيرين بيان Glycyrrhiza glabra L.))

شيرين بيان (Glycyrrhiza glabra L.) گياهي است دارويي و گليسيريزين مهم ترين تركيب شيميايي در ميان تركيبات موجود در شيرين بيان است كه 50 برابر ساكارز شيريني دارد. تنش خشكي يكي از عوامل محدود كننده رشد و نمو در گياهان مي باشد كه بر صفات مورفولوژيك و فرآيندهاي فيزيولوژيكي گياهان اثر منفي دارد. جهت بررسي تأثير سطوح مختلف تنش خشكي بر برخي صفات رشدي، فيزيولوژيكي و بيوشيميايي دو ژنوتيپ شيرين بيان، آزمايشي به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل سطوح مختلف تنش خشكي (شاهد، 10، 20 و 30 روز يكبار آبياري) و ژنوتيپ هاي مختلف (چهارمحال و بختياري و ايلام) بود. در اين آزمايش صفات وزن خشك ريشه، وزن تر اندام هوايي، محتواي نسبي رطوبت، كلروفيل a، b، كلروفيل كل، كاروتنوئيد، فعاليت آنتي اكسيداني، ميزان فنل كل، فعاليت آنزيم آسكوربات پراكسيداز و گليسيريزين مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد تنش خشكي باعث كاهش معني دار وزن خشك ريشه، وزن تر اندام هوايي، محتواي نسبي رطوبت، كلروفيل a، b و كاروتنوئيد گرديد. بيشترين فعاليت آنتي اكسيداني و فعاليت آنزيم آسكوربات پراكسيداز در ژنوتيپ ايلام در تنش شديد به ترتيب %75/88 و 4/4 تغييرات جذب در ميلي گرم پروتئين مشاهده شد. همچنين بيشترين مقدار فنل كل در ژنوتيپ ايلام در تنش متوسط (59 ميلي گرم گاليك اسيد بر صد گرم) و بيشترين ميزان گليسيريزين تحت تنش خفيف در ژنوتيپ چهارمحال و بختياري (%97/2) مشاهده شد. به طور كلي از نظر صفات مرفولوژيك و ميزان آنتي اكسيدان ژنوتيپ ايلام بالاتر از ژنوتيپ چهارمحال و بختياري بود، اما از نظر رنگيزه هاي فتوسنتزي و گليسيريزين ژنوتيپ چهارمحال و بختياري از ايلام بالاتر نشان داد. به نظر مي رسد، در مجموع از نظر محتوي آنتي اكسيداني ژنوتيپ ايلام نسبت به چهارمحال و بختياري متحمل تر به خشكي مي باشد.