الزامات نظامي-امنيتي درياي خزر از منظر تاريخي: از دوران صفويه تا كنوانسيون 2018 آكتائو

اِعمال قدرت و استفاده ي نظامي-امنيتي از درياي خزر، به ويژه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، چالشي جدي براي امنيت كشورهاي پيرامون آن و از جمله جمهوري اسلامي ايران بوده است. نظر به اهميت تاريخچه ي انتظامي-امنيتي درياي خزر در فهم جايگاه كنوني آن از نظر ژئوپولتيكي و ژئواستراتژيكي، پژوهش فرارو در صدد آن است كه به روش توصيفي-تحليلي و با به كارگيري منابع كتابخانه اي، به سير تحولاتِ امنيتي-نظامي حاكم بر درياي خزر از دوران صفويه تا انعقاد كنوانسيون 2018 آكتائو مي پردازد و به بررسي مهم ترين وجوه امنيتي-نظامي كنوانسيون مربوطه دست مي يازد. در اين راستا، تاريخ ياد شده به دو بخش اصلي تقسيم مي گردد كه مقاله بر اساس آن پيش مي رود: از دوران صفويه تا فروپاشي شوروي  و از فروپاشي شوروي تا كنوانسيون 2018 آكتائو. مطالعه ي اين فرآيند تاريخي نشان مي دهد كه ما شاهد حركتي از يك جانبه گرايي به سوي چندجانبه گرايي در عرصه ي امنيتي-انتظامي در حوضه ي درياي خزر هستيم. حركتي كه بر پايه و در نتيجه ي آن، كنوانسيون سال 2018 آكتائو ميان كشورهاي ساحلي درياي خزر منعقد گرديد. اين كنوانسيون سندي امنيت محور است كه به صورت بالقوه مي تواند در راستاي پايان دادن به يك جانبه گرايي برخي كشورهاي منطقه و حضور نظامي كشورهاي غيرخزري مورد استفاده قرار گيرد.