ميانگين گردش جوي منجر به يخبندان هاي فراگير در ايران

هدف از اين مطالعه تحليل و تعيين الگوهاي همديد منجر به يخبندان هاي فراگير ايران است. براي رسيدن به اين هدف دماي حداقل روزانه 663 ايستگاه هواشناسي همديد و اقليم شناسي كشور براي يك بازه زماني 43 ساله از سال 1962 تا 2004 از سازمان هواشناسي ايران اخذ شد. در ادامه نقشه هاي همدماي حداقل روزانه كشور از 1/1/1962 تا 31/12/2004 به مدت 9116 روز و با استفاده از روش ميانيابي كريگينگ تهيه شدند. سپس براساس يك معيار مكاني يخبندان ها به سه گروه يخبندان هاي جزئي (كمتر از 25 درصد از مساحت ايران)، يخبندان هائي نيمه فراگير (بين 25 درصد تا 65 درصد) و يخبندان هاي فراگير ( بيش از 65 درصد از مساحت ايران) تقسيم بندي شدند. سپس ماه ها، فصل ها و سال هايي ك يك واحد انحراف معيار پايين تر و يا بالاتر از ميانگين بلندمدت روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير داشتند انتخاب و در نهايت ميانگين الگوهاي گردشي براي سال ها، فصل ها و ماه هايي كه داراي حداكثر و حداقل فراواني روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير بودند مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه در دوره هاي همراه با حداكثر فراواني روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير تقويت و گسترش نصف النهاري كم فشار جنب قطبي (كم فشار ايسلند) باعث جابجايي زبانه غربي پرفشار سيبري به سمت عرض هاي جغرافيايي پايين تر مي شود. اين جابجايي باعث استقرار يك پرفشار موضعي بر روي درياي مديترانه مي شود كه گردش واچرخندي اين پرفشار علاوه بر ريزش هواي سرد بر روي نيمه غربي ايران باعث عقب راندن زبانه نصف النهاري كم فشار موسمي سودان به سمت عرض هاي جغرافيايي پايين تر مي شود كه نتيجه آن چيزي جزء كاهش رطوبت و دما بر روي نيمه غربي ايران نيست. اما در دوره هاي با حداقل فراواني روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير شرايطي بر عكس دوره هاي حداكثري مشاهده مي شود. بدين ترتيب كه با تضعيف كم فشار جنب قطبي و متعاقب آن كاهش گستردگي مكاني مداري و نصف النهاري آن، پرفشار سيبري ميل بيشتري به گسترش نصف النهاري در جهت شمالي كانون مركزي خود پيدا مي كند و از گستردگي زبانه غربي اين سامانه پرفشار كاسته مي شود. در نتيجه يك كم فشار موضعي بر روي درياي مديترانه مستقر مي شود. تحت چنين شرايطي، شاهد نفوذ بيشتر زبانه كم فشار موسمي سودان از طريق درياي سرخ به سمت عرض هاي جغرافيايي بالاتر است. لذا نفوذ اين زبانه و تركيب آن با كم فشار روي درياي مديترانه باعث افزايش دما و همچنين رطوبت در جنوب، غرب و شمال غرب ايران مي شود كه اين وضعيت تعديل شرايط اقليمي سرد بر روي نيمه غربي ايران را به همراه دارد. در سطح 250هكتوپاسكال نيز سرعت و موقعيت روباد حاكي از تضعيف سرعت آن بر روي ايران در زمان حداكثري روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير و تقويت سرعت آن در زمان حداقلي روزهاي همراه با يخبندان هاي فراگير يران دارد.