اثر نسبت‌هاي مختلف كشت مخلوط جايگزيني زيره سبز (Cuminum cyminum L.) و موسير (Allium altissimum Regel.) بر خصوصيات زراعي و نسبت برابري زمين

گياهان دارويي منبع غني از تركيبات فعال زيستي محسوب مي‌شوند و مي‌توانند در درمان بسياري از بيماري‌ها به‌عنوان جايگزيني ايمن در مقايسه با داروهاي شيميايي استفاده شوند. بهره‌گيري از كشت مخلوط موجب بهبود كارآيي مصرف منابع و بروز اثرات متقابل مفيد بين گياهان همراه مي‌گردد. اين سيستم كشت همچنين موجب كاهش انتشار بيماري‌هاي گياهي از طريق كاهش تعداد گياهان ميزبان حساس مي‌شود. اين مطالعه با هدف بررسي اثر كشت مخلوط سري‌هاي جايگزيني زيره سبز و موسير بر خصوصيات زراعي دو گياه شامل عملكرد، اجزاي عملكرد، شاخص برداشت، ميزان تجمع ماده خشك و نسبت برابري زمين انجام شد. اين آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 94-1393 انجام شد. نسبت‌هاي كشت مخلوط جايگزيني شامل 20% موسير + 80% زيره سبز، 40% موسير + 60% زيره سبز، 50% موسير + 50% زيره سبز، 60% موسير + 40% زيره سبز، 80% موسير +20% زيره سبز و كشت خالص هر دو گونه بودند. تراكم غده‌هاي موسير و بذر زيره سبز در تيمار كشت خالص به‌ترتيب برابر با 10 و 120 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و بيولوژيك زيره سبز و ميزان تجمع ماده خشك موسير و زيره سبز و همچنين قطر پياز دختري، قطر پياز مادري، وزن تر پياز دختري، وزن تر پياز مادري، عملكرد بيولوژيك و عملكرد تر و خشك پياز و نسبت برابري زمين بودند. نتايج نشان داد كه اثر نسبت‌هاي كشت مخلوط جايگزيني بر عملكرد و اجزاي عملكرد زيره سبز و موسير معني‌دار بود (0.05p≤). با تغيير نسبت كاشت از كشت خالص به سمت كشت مخلوط صفات مورد مطالعه آن بهبود يافت. به طوري‌كه قطر پياز مادري و توليد پياز دختري در نسبت‌هاي كشت مخلوط نسبت به كشت خالص به‌ترتيب 52 و 68 درصد افزايش نشان دادند. بالاترين عملكرد پياز خشك براي كشت خالص (82.9 گرم در متر مربع) و 20% زيره‌سبز+ 80% موسير (85.3 گرم در متر مربع) مشاهده شد. همچنين بيشترين عملكرد دانه زيره‌سبز از كشت خالص با 115 گرم در متر مربع به‌دست آمد. بيشترين نسبت برابري زمين مربوط به تيمار 50% زيره‌سبز+ 50% موسير (1.49) و كمترين مقدار براي تيمار 80% زيره‌سبز + 20% موسير (1.15) بود. كشت مخلوط دو گياه موسير و زيره سبز اثر معني‌داري بر عملكرد و اجزاي عملكرد و نسبت برابري زمين داشت. بر اين اساس، نتايج مؤيد افزايش عملكرد، بهبود بهره‌وري و افزايش ثبات توليد دو گونه موسير و زيره سبز در كشت مخلوط مي‌باشد.