تأثير تاريخ‎هاي مختلف كاشت و تراكم بوته بر عملكرد، اجزاي عملكرد و كارايي مصرف آب زيره سبز (Cuminum cyminum L.) در شرايط كم‎آبياري در مشهد

به‌منظور بررسي تأثير سطوح آبياري، تاريخ كاشت و تراكم بوته بر عملكرد، اجزاي عملكرد و كارايي مصرف آب گياه دارويي زيره سبز آزمايشي در سال زراعي 1397-1396 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. عامل اصلي شامل سطوح آبياري 100، 75 و 50 درصد ظرفيت زراعي، سه تاريخ كاشت در ماه­هاي آذر، اسفند و فروردين به‌عنوان عامل فرعي و دو تراكم كاشت 40 و 80 بوته در مترمربع عامل فرعي فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد آبياري كامل زيره سبز در آذر ماه با تراكم 80 بوته در مترمربع داراي بيشترين تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و عملكرد دانه بود. در حالي‌كه در شرايط مشابه با كاهش تراكم، وزن 100 دانه و وزن تك بوته افزايش و كارايي مصرف آب كاهش يافت. تيمارهاي آبياري 75 و 50 درصد ظرفيت زراعي در فروردين ماه با تراكم 40 بوته در متر مربع به‌ترتيب با كاهش 53.77 و 52.20 درصدي عملكرد دانه نسبت به كاشت آن در آذر ماه با آبياري كامل و تراكم 80 بوته در مترمربع، داراي كمترين مقدار بود. همچنين، سطوح آبياري 100 و 75 درصد ظرفيت زراعي در ماه‌هاي اسفند و فروردين با تراكم 80 بوته در مترمربع به‌ترتيب علي‌رغم كاهش 12.83، 29.24، 21.43 و 35.11 درصدي عملكرد دانه نسبت به كاشت در آذر ماه با آبياري 100 درصد ظرفيت زراعي و تراكم مشابه، داراي بيشترين كارايي مصرف آب بودند. بنابراين، با افزايش تراكم بوته در واحد سطح همراه با آبياري متوسط (75 درصد ظرفيت زراعي) در كشت‌هاي دير هنگام (اسفند و فروردين) مي‌توان تا حدودي كاهش عملكرد دانه زيره سبز را با افزايش كارايي مصرف آب جبران نمود.