بررسي شخصيّت انگاري در اشعار فريدون مشيري با تكيه بر كتاب «سه دفتر»

شاعران فارسي‌‌زبان همواره طبيعت و پديده‌‌هاي آن را در سخن خود به كار گرفته‌‌اند. گاه اين كاربرد با رويكردي توصيفي بوده‌است و گاه رويكردي استعاري و سمبليك. فريدون مشيري از سرايندگاني است كه هم طبيعت به عنوان محور كلامي او قرار گرفته، هم از پديده‌‌هاي طبيعت به صورت ابزاري با نگاهي استعاري و رمزي بهره برده و طبيعت را دستاويزي براي تصاوير شعري خود قرار داده‌است. يكي از ابزار مهم كلامي وي با توجه به ديدگاه رمانتيسم، تشخيص/ شخصيّت‌‌انگاري است. عناصر طبيعت مونس و همدم او هستند و شاعر با آن‌‌ها سخن مي‌‌گويد. وي صفات و حالات انساني را به پديده‌‌هاي طبيعت يا مفاهيم انتزاعي نسبت مي‌‌دهد و كلامش را خيال‌‌انگيز مي‌‌سازد و با كاربرد شخصيّت‌‌انگاري به شكل‌‌گيري ديگر شگردهاي بلاغي ياري مي‌‌رساند. شخصيّت‌‌انگاري يا تشخيص يكي از آرايه‌‌هاي ادبي بارز در شعر اوست. تشخيص مطابق با نظر بسياري از صاحب‌‌نظران، دسته‌‌بندي‌‌هاي بسياري دارد كه در اين مقاله تحليلي و توصيفي سعي بر اين گرديده مطابق با الگوي ساختاري هفت‌‌گانه كه معتقد به هفت نوعِ تصريحي، كنايي، مناظروي، ندايي، فعلي، تمثيلي و روايي است، انواع تشخيص در كتاب«سه دفتر» سروده فريدون مشيري كه حاوي سه مجموعه شعر«گناه دريا»، «ابر و كوچه» و«بهار را باور كن» است، مورد بررسي قرار گيرد. با بررسي شخصيّت‌‌انگاري (جاندا‌‌رپنداري) در اين سه مجموعه شعر كه 691 مورد تشخيص يافت گرديد، مشخص شد كه بسامد تشخيص در سروده‌‌هاي مشيري براي فضاسازي‌‌ها و تصويرسازي‌‌هاي شاعرانه فراوان است. مطابق با مشاهدات پژوهشگران و شواهد و مصاديق يافت شده، مجموعه شعر «ابر و كوچه» بيشترين و مجموعه شعر «گناه دريا» كمترين موارد تشخيص دارند. آرايه تشخيص در اشعار مشيري، هم به صورت اجمالي و هم به صورت تفصيلي و معمولاً در تلفيق با آرايه‌‌هاي ديگر، براي مفاهيم ذهني و عيني به‌‌كار رفته‌است.