برآورد بيلان آبي در حوضه‌هاي منتهي به خليج‌فارس با استفاده از مدل نيمه‌توزيعي SWAT

در چند دهه اخير مدل سازي پيوسته و فيزيكي از جايگاه خوبي در برآورد بيلان آبي در جهان برخوردار شده اند و به عنوان ابزار كارآمدي در برنامه ريزي و پيشگيري از مواجهه با بحران آب مطرح هستند. علاوه بر آن، اين گونه مدل هاي هيدرولوژيك قابليت بررسي و مطالعه اثرات عمليات آبخيزداري برروي مؤلفه هاي جريان در حال و آينده را نيز دارا بوده و ابزار مناسبي براي بهينه سازي اين عمليات به شمار مي رود. در اين پژوهش، به منظور برآورد جريان زيرزميني، از مدل ارزيابي آب و خاك (SWAT) در حوضه هاي منتخب ۶ استان جنوب غرب كشور شامل استان هاي ايلام (حوضه گل گل)، بوشهر (حوضه باغان)، خوزستان (حوضه مرغاب)، فارس (حوضه شكستيان)، كهگيلويه و بويراحمد (حوضه تنگ بريم) و استان هرمزگان (حوضه درآگاه) محاسبه گرديد. به منظور ارزيابي عملكرد مدل اطلاعات مورد نياز شامل داده هاي هيدروكليماتولوژي، نقشه خاك و خصوصيات آن، نقشه كاربري اراضي و نقشه مدل رقومي ارتفاع (DEM) به عنوان داده هاي لازم آماده و پس از اصلاحات اوليه به مدل داده شد. براي واسنجي دقيق، تحليل عدم قطعيت و اعتبارسنجي مدل براي حوضه هاي مذكور، از نرم افزار SWAT CUP و برنامه ۲SUFI استفاده شد. به منظور ارزيابي مدل معيارهاي P فاكتور و R فاكتور (معيارهاي ارزيابي در برنامه ۲SUFI) و شاخص هايي نظير ضريب تبيين (۲R) و نش ساتكليف (NS) استفاده شد. شاخص نش ساتكليف در حوضه هاي شش گانه در دوره واسنجي به ترتيب معادل ۶۶/۰، ۷۳/۰، ۴۰/۰، ۳۲/۰، ۵۳/۰ و ۷۸/۰ و در دوره اعتبارسنجي معادل ۴۹/۰، ۴۸/۰، ۴۲/۰، ۴۵/۰، ۴۶/۰ و ۶۲/۰ بود. به جز حوزه شكستيان استان فارس، نتايج حاكي از كارآيي قابل قبول و مطلوب مدل در برآورد بيلان در حوضه هاي مورد مطالعه است.