پهنه‌‌بندي خطر سيلاب در حوضه‌‌ي آبخيز آق‌‌لاقان‌‌چاي با استفاده از مدل ANP

سيلاب از جمله بلاياي طبيعي در مناطق كوهستاني است. شناخت نواحي مستعد وقوع سيلاب، يكي از اقدام‌هاي اساسي در مديريت منابع طبيعي و برنامه‌‌ريزي توسعه‌‌اي است. حوضه‌‌ي آبخيز آق‌‌لاقان‌‌چاي به لحاظ شرايط موجود در منطقه شامل توپوگرافي و اقليمي، بسيار مستعد براي شكل‌‌گيري سيلاب و رواناب است و اين امر خسارت‌هاي زيادي را به سكونت‌‌گاه‌‌هاي روستايي، مزارع و راه‌‌هاي ارتباطي وارد مي‌‌كند. همچنين وقوع اين پديده، ضمن افزايش فرسايش‌‌پذيري خاك و هدررفت منابع با ارزش خاك، موجب تشديد پر شدن مخزن سد يامچي نيز مي‌‌شود. بنابراين، هدف تحقيق حاضر، پهنه‌‌بندي حوضه‌‌ي مورد مطالعه از لحاظ پتانسيل وقوع سيلاب است. در اين مطالعه ابتدا با بررسي‌‌هاي ميداني و مطالعه منابع، نه عامل به عنوان عوامل موثر براي ايجاد سيلاب در منطقه شناسايي شدند. اين عوامل شامل شيب، جهت شيب، ليتولوژي، ارتفاع، فاصله از آبراهه، بارش، دما، كاربري اراضي و خاك است. سپس لايه‌‌هاي اطلاعاتي در سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. ارزش‌‌گذاري و استاندارد‌‌سازي نقشه‌‌هاي معيار به صورت توام با استفاده از روش فازي انجام شد. جهت وزن‌‌دهي عوامل از روش فرايند تحليل شبكه‌‌اي (ANP) استفاده شد. در نهايت، نقشه‌‌ي حاصله در پنج رده‌‌ي با خطر بسيار كم تا خطر بسيار زياد طبقه‌‌بندي شد. طبق نتايج به دست آمده، عوامل شيب، ليتولوژي و خاك بيشترين تاثير را بر ايجاد سيل در حوضه‌‌ي آق‌‌لاقان‌‌چاي دارند. همچنين، با توجه به نقشه پهنه‌‌بندي خطر سيلاب، به ترتيب 18 و 22 درصد از مساحت حوضه، در طبقه خطر بسيار زياد و خطر زياد قرار دارد. به طوركلي نتايج مطالعه نشان مي‌‌دهد كه حوضه آق لاقان چاي داراي توان بسيار بالا از لحاظ رخداد سيلاب مي‌‌باشد. بنابراين، انجام اقدام‌هاي حفاظتي، آبخيزداري و مديريتي در حوضه‌‌ي مورد مطالعه ضروري است.