تعيين مطلوبيت رويشگاه گل‌ ماهور (Verbascum stachydiforme L.) به روش تحليل عاملي آشيان اكولوژيك (ENFA)

گزارش‌هاي موجود در خصوص پايش مراتع كشور، بيانگر آن است كه تنوع‌‌‌‌ گونه‌‌اي رويشگاه‌‌هاي مرتعي، رو به كاهش است. براي احيا اكوسيستم‌‌هاي مذكور، ضرورت دارد كه مطلوبيت رويشگاه‌‌ها براي گونه‌‌ها، مورد بررسي قرار گيرد و مهمترين عوامل محيطي موثر در پراكنش آنها، مشخص شود. از اين رو مطلوبيت رويشگاه‌‌هاي كوهستاني اروميه، براي گونه گل‌‌ماهور (Verbascum stachydiforme) به‌‌عنوان يك گياه دارويي با ارزش، با استفاده از مدل تحليل عاملي آشيان بوم‌‌شناختي (ENFA)(1)، مورد بررسي قرار گرفت. تحليل عاملي آشيان بوم‌‌شناختي، يك روش تجزيه و تحليل چندمتغيره براي مطالعه توزيع جغرافيايي گونه‌‌ها در مقياس داده‌‌هاي حضور به‌‌عنوان متغير وابسته و عوامل محيطي به‌‌عنوان متغير مستقل است. براي اين منظور، داده‌‌هاي مكاني حضور گونه گل‌‌ماهور (رويشگاه بالفعل) با GPS(2) ثبت شد و عوامل محيطي (اقليمي، توپوگرافي و خاكي) مرتبط با رويشگاه، اندازه‌‌گيري شد. با وارد كردن لايه‌‌هاي اطلاعاتي اقليمي، توپوگرافي و خاكي و نقشه حضور گونه به نرم‌‌افزار بيومپر(3)، نقشه رويشگاه بالقوه گونه گل‌‌ماهور ايجاد شد. نتايج نشان داد كه از 2220 هكتار رويشگاه‌‌هاي مورد بررسي، 480 هكتار (21.6 درصد)، رويشگاه بالقوه گونه گل‌‌ماهور به‌‌شمار مي‌‌رود. در اين خصوص، ميزان صحت مدل بر مبناي نمايه بويس(4) و استفاده از الگوريتم ميانه، 99 درصد ارزيابي شد. همچنين ميزان تطابق نقشه تهيه شده با نقشه واقعي پوشش گياهي، با توجه به ضريب كاپا(5)، 0.91 بود. نتايج حاصل از اين پژوهش، مي‌‌تواند به‌‌منظور شناسايي مناطق مستعد براي انجام عمليات اصلاحي، مورد استفاده قرار گيرد.