تحليل خطبه عيادت حضرت زهرا(س) بر پايه نظريه كنش گفتاري

خطبه حضرت زهرا(س)(11 ق) به هنگام عيادت زنان مهاجر و انصار از ايشان، متني است كه به دليل اهميت تاريخي، شايسته تحليل در چارچوب نظريه كنش‌ گفتاري است. بر اساس اين نظريه، گوينده ضمن بيان كلمات، كنش‌هايي را در قالب محتواي گزاره‌ها انجام مي‌دهد كه آنها را به پنج دسته بياني، انشايي، تعهدي، اعلامي و عاطفي تقسيم مي‌كنند. اين مقاله پس از بازخواني خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار، به اين نتيجه مي‌رسد كه از ميان انواع كنش‌هاي گفتاري به ترتيب كنش اظهاري، كنش عاطفي و كنش ترغيبي، بيشترين سهم را در سخنان آن حضرت به خود اختصاص دهند. با توجه به رابطه معنا‌دار بافت موقعيتي و فضاي اجتماعي ايراد سخن و كنش‌هاي گفتاري گوينده، مي‌توان گفت كه حضرت زهرا(س)، اين كنش‌هاي گفتاري را با توجه به شناختي كه از تحولات جامعه نوپاي اسلامي داشتند، برگزيدند و به همين سبب با شناخت و تحليل اين كنش‌ها مي‌توان راهي به سوي شناخت بيشتر شرايط تاريخي آن روزگار گشود.