تحليل ايجاد معناي آيرونيك درآميختگي مفهومي تمثيل «زيافت تأويل ركيك مگس» در مثنوي معنوي بر اساس نظريه ذهن ادبي مارك ترنر

آيروني يكي از شيوه‌هاي بيان است كه بر ايجاد غافلگيري و طنز از طريق دوگانگي و تقابل ميان دو معنا يا موقعيت تكيه دارد. تمثيل‌هاي مثنوي مولوي (604672 ه.ق) غالباً برگرفته از فرهنگ عامه و حكايات رايج شفاهي يا مكتوب است. بااين‌همه مولانا در تمثيل‌سازي‌هاي خود عالمي شگرف از معنا وراي جهان مبتني بر عرف و عادت عامه پيش چشم خواننده گسترانيده است. تأثير اين معناپردازي مرهون شيوه خاص تمثيل‌سازي و فرايند ذهني خلاقانه او در انتخاب فضاهاي متعارف براي اشاره به معناي هدف نامتعارف، سازوكار آميزش فضاهاي دوگانه و ارائه معنا از دل اين آميختگي است. معنايي كه حاصل تنش ميان مفاهيم و عناصر دور از هم و گاه متضاد است و با‌اين‌همه از برجستگي و  تأثير بسيار برخوردار است. در اين پژوهش قصد داريم به روش توصيفي تحليلي طي تحليل سازوكار معناپردازي  در تمثيل «زيافت تأويل ركيك مگس» بر اساس تحليل فرافكني و آميزش فضاهاي مرجع و هدف، طبق نظريه آميختگي مفهومي مارك ترنر (1954)، چگونگي ايجاد معناي آيرونيك در اين تمثيل را بررسي كنيم. نتايج نشان مي‌دهد كه قدرت و ارزش معناپردازي در اين تمثيل برخاسته از خلاقيت مولانا در انتخاب فضاهاي نامتعارف مرجع و هدف به گونه‌اي است كه آميزش آنها در عين تطبيق الگوهاي ساختاري، حائز تنش و تقابلي قدرتمند در سطح عناصر و مفاهيم است. از درون اين كشمكش نامتعارف شگرد معناساز و زيبايي‌آفريني چون آيروني به وجود مي‌آيد. تضادهاي آيرونيك و طنزي كه از اين امتزاج و تنش ايجاد مي‌شود تأثيري اقناع‌كننده و ساختارشكن بر اذهان مخاطبين باقي مي‌گذارد كه عامل برجستگي معنايي اين تمثيل‌ است.