رديفِ آغازين در شعر فارسي

رديف آغازين را بايد گونه‌اي از تكرار دانست كه در شعر شاعران سنّتي و معاصر، به‌وفور ديده مي‌شود. اين نوع تكرار كه در آغاز بندهاي شعر مي‌آيد، در شعر شاعران سنّتي، از همان شاعران دوره‌هاي نخست، همانند منوچهري و ناصرخسرو ديده مي‌شود. با ‌اين ‌حال، در شعر برخي از شاعران، مانند سنايي، خاقاني و مولوي بيشتر ديده مي‌شود. در شعر شاعران معاصر كه فاقد وزن و قافيه و رديف به‌صورت معمول و سنّتي است، اين رديف‌ها بيشتر به چشم مي‌آيد. در شعر شاعراني مانند فروغ فرخزاد و احمد شاملو اين رديف‌ها بسامدي بالاتر نسبت به شاعراني چون نيما يوشيج، مهدي اخوان ثالث و سهراب سپهري دارد. رديف آغازين، به شكل‌هاي مختلف وجود دارد و مي‌توان آن را در سطح هجا، واژه، جمله و شبه جمله در شعر شاعران معاصر و سنّتي يافت. هدف اصلي رديف آغازين را بايد جنبه موسيقيايي آن دانست. علاوه ‌بر ‌اين، گاهي تكرار آن بنا به اغراض ديگري در شعر رخ مي‌دهد كه از آن جمله مي‌توان به برجسته‌سازي، تأكيد سرايندگان به منظور القاي معاني خاص به مخاطبان و ايجاد انسجام در ساخت و محتواي شعر اشاره كرد. گاهي نيز رديف آغازين، جنبه تفسيري پيدا مي‌كند و در جايگاه ابزاري براي تبيين، توضيح بيشتر و روشن شدن مقصود شاعر به كار مي‌رود؛ گويي شاعر، قصد توضيح و جا انداختن مطلبي را براي مخاطب دارد كه با تكرار يك واژه يا عبارت، به اين هدف دست مي‌يابد. اهداف و اغراض ديگري نيز در اين رديف‌ها ديده مي‌شود. اين مقاله درصدد است كه به رديف‌هاي آغازين به‌صورت جامع، در شعر شاعران برجسته سنّتي و شاعران نو فارسي بپردازد.